ભાડૂઆત ગેરકાયદેસર કામ કરે તો?:કાનૂની કાર્યવાહીમાં ગુનેગાર કોણ ગણાય? મકાનનો માલિક કે ભાડે રહેતો ભાડૂઆત? કોણ જેલની હવા ખાશે?

મારા મનમાં એક પ્રશ્ન ઘૂમી રહ્યો છે કે, ઘણીવાર ભાડૂઆત ભાડાનાં મકાનમાં અમુક એવા કામ કરતાં હોય છે કે, જે ગેરકાયદેસર હોય છે તો જ્યારે આ અંગે કાનૂની કાર્યવાહી થાય તો ગુનેગાર કોણ ગણાય? મકાનનો માલિક કે ભાડે રહેતો ભાડૂઆત?

આ પ્રશ્નને આપણે વર્તમાન સમયમાં દિલ્હીમાં બનેલી એક ઘટનાનાં જીવંત ઉદાહરણ સ્વરુપે સમજીએ. એક ભાડૂઆત પર બાળકો પાસે બાળમજૂરી કરાવ્યાનો આક્ષેપ લાગ્યો હતો, જેના કારણે તે જ્યાં રહેતો હતો તે આખી પ્રોપર્ટીને સીલ કરી દેવામાં આવી હતી. હવે જો ઘટનાનું વિશ્લેષણ કરો તો ગેરકાનૂની કામ ભાડૂઆતે કર્યુ પણ મકાન મકાનમાલિકનું સીલ થઈ ગયું.

આ આખી ઘટના દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં પહોંચી જ્યાં આ ઘટનાની યોગ્ય તપાસ અને વિશ્લેષણ કરીને મકાન પરથી સીલ હટાવી દેવાનો ચુકાદો આપ્યો. આ ચુકાદો સંભળાવતા કોર્ટે કહ્યું કે, જો ભૂલ ભાડૂઆતની હોય તો સજા મકાનમાલિકને કેવી રીતે મળી શકે? આ અંગે વધુ ચર્ચા કરતાં જસ્ટિસ પ્રતિબા એમ સિંહની ખંડપીઠે કહ્યું કે, ‘આ પ્રોપર્ટી એ મકાનમાલિકની આવકનું એક સાધન છે. ભાડૂઆત જે ગેરકાયદેસર કામ કરતો હતો તેમાં તે કોઈપણ રીતે સામેલ નહોતા એટલે તેઓની પ્રોપર્ટી પરની સીલ હટાવી દેવી જોઈએ.’

આજે આપણે કામના સમાચારમાં એ જાણીશું કે- જો ભાડૂઆત ભાડાના મકાનમાં કોઈ ખોટું કામ કરે તો શું-શું થઈ શકે? તેના આ ગેરકાયદેસર કામ માટે કોણ-કોણ જવાબદાર ગણાય? આજનાં એક્સપર્ટ એડવોકેટ લલિત વી, પટિયાલા હાઉસ, દિલ્હી અને એડવોકેટ શશિ કિરણ, સુપ્રીમ કોર્ટ આ મુદ્દા સાથે જોડાયેલ અમુક પ્રશ્નોનાં જવાબ આપીને આપણને કામની માહિતી પૂરી પાડશે.

પ્રશ્ન- જો ભાડૂઆત ભાડાના મકાનમાં કોઈ ગેરકાયદેસર કામ કરે, તો શું થશે?
જવાબ- તમામ લોકો માટે એક જ નિયમ છે, તેઓ પર કાયદેસર કાર્યવાહી કરવામાં આવશે અને પોલીસ તપાસ પછી ગુનાના આધાર પર ભાડૂઆતને સજા મળશે.

પ્રશ્ન- શું ભાડૂઆત ભાડાનાં મકાનમાં કોઈ ગેરકાયદેસર કામ કરે તો મકાનમાલિક પણ જવાબદાર ગણાય?
જવાબ- આવું નથી.

પ્રશ્ન- મકાનમાલિકે ભાડૂઆતને ઘર ભાડે આપ્યું ને ભાડૂઆત તેમાં કોઈ ગેરકાનૂની કામ કરતો હોય તો પોલીસ ફરિયાદ થવા પર શું મકાનમાલિક પર પણ કોઈ કાયદાકીય પગલાં લેવાય?
જવાબ- એડવોકેટ લલિત કહે છે કે, ના એવું કંઈ જ નથી. જો મકાનમાલિક આ ગેરકાયદેસર કામમાં ભાડૂઆત સાથે સામેલ ન હોય તો તેઓએ ફક્ત પોલીસ તપાસમાં સહકાર આપવો પડે છે, પોલીસ તેનું નિવેદન લઈને તેને સાક્ષી બનાવી દેશે અને તેની સામે કોઈપણ પ્રકારનાં કાયદાકીય પગલાં લેવામાં આવશે નહીં પણ જો તેઓ પણ ભાડૂઆત સાથે ગેરકાયદેસર કામમાં સામેલ હોય અને પોલીસને ગુમરાહ કરે તો જ્યારે ખુલાસો થાય ત્યારે તે કડક સજાના ભાગીદાર બને છે.

પ્રશ્ન- જો ભાડૂઆત ભાડાનાં મકાનમાં કોઈ ગેરકાયદેસર કામ કરી રહ્યો છે તેની જાણ મકાનમાલિકને થાય તો તે શું-શું કરી શકે?
જવાબ- આ માટે તમે નીચેનું ગ્રાફિક વાંચી શકો છો અને બીજા લોકોને શેર પણ કરો.

પ્રશ્ન- પોલીસમાં ફરિયાદ કરી, મકાનમાલિક ભાડૂઆતને ઘર ખાલી કરવાની નોટિસ આપે તો પણ ભાડૂઆત મકાન ખાલી ન કરે તો મકાનમાલિક શું કરી શકે?
જવાબ-

એડવોકેટ લલિત કહે છે કે, ભાડૂઆત મકાન ખાલી ન કરે તો નીચે મુજબનાં પગલાં લેવા

પ્રશ્ન- ભાડૂઆત પાસેથી ઘર ખાલી કરવા બાબતે ભારતીય કાયદો શું કહે છે?
જવાબ- મોડલ ટેનેન્સી એક્ટ, 2021 કલમ-21 અને 22માં તેનો ઉલ્લેખ છે કે, એક ભાડૂઆતની મકાનમાલિક ક્યારે પોતાની પ્રોપર્ટી પરથી હાંકલ કરી શકે? આ માટે મકાનમાલિકે કોર્ટમાં રેન્ટ એગ્રીમેન્ટની કોપી લઈ જઈને એક અરજી દાખલ કરવી પડશે.

ગયા વર્ષે જૂનમાં મોડલ ટેનેન્સી એક્ટ, 2021 લાગૂ કરવામાં આવ્યું. આ અંગેની અમુક જરુરી બાબતો તમે પણ જાણી લો

પ્રશ્ન -ભાડે ઘર આપતા સમયે કઈ-કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
જવાબ- નીચે લખેલી બાબતોનું મકાનમાલિકે ધ્યાન રાખવું જોઈએ.

11 મહિનાનો ભાડા કરાર
ભાડા કરાર 11 મહિના માટે કરવો જરૂરી છે.
રજિસ્ટરમાં જઈને એગ્રીમેન્ટ, એટલે કે રજિસ્ટ્રેશનને નોટરાઈઝ કરવું જરૂરી છે.
જો ભાડૂઆત 11 મહિના પછી ઘર કે દુકાન ખાલી કરવાની ના પાડે છે, તો તમે કોર્ટમાં આ ભાડા કરાર બતાવી શકો છો.
મકાનમાલિક 11 મહિના પછી પણ જૂના ભાડૂઆતને રાખવા માગે છે, તો તેણે દર વર્ષે ભાડા કરાર રિન્યૂ કરવો પડશે.

ભાડૂઆતનું પોલીસ વેરિફિકેશન

અગાઉના મકાનમાલિકની પૂછપરછ

ભાડે મકાન કે દુકાન આપ્યા પછી મકાનમાલિકે આ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ

જાણવા જેવું
મકાનમાલિક પાસે આ 5 અધિકાર છે
એડવોકેટ શશિ કિરણ મુજબ...

ફક્ત મકાનમાલિક પાસે જ નહી, ભાડૂઆત પાસે પણ આ 10 અધિકાર છે