ટોઇલેટમાં બેઠેલી મહિલાનો વેક્યૂમ ક્લિનરે ફોટો પાડ્યો:સોશિયલ મીડિયા પર લીક થયો ફોટો; સાવધાન, તમારું સ્માર્ટ ટીવી અને સ્માર્ટફોન તમારા પર ચાંપતી નજર રાખે છે!

વેનેઝુએલામાં ટોઇલેટ સીટ પર બેઠેલી એક મહિલાનો ફોટો સોશિયલ મીડિયા પર વાઈરલ થયો છે. લો એન્ગલથી પાડવામાં આવેલો આ ફોટો કોઈ વ્યક્તિએ નહિ, પણ ટોઇલેટ સાફ કરી રહેલા એક રોબો વેક્યૂમ ક્લીનરે પાડ્યો હતો. આજકાલ આપણે ઘરમાં અનેક પ્રકારનાં સ્માર્ટ ડિવાઈસિસનો ઉપયોગ કરીએ છીએ અને આ તમામ ડિવાઈસિસમાં કેમેરા અને માઈક્રોફોન આવે છે. તમારી અંગત માહિતીને અંગત રાખવાનું કામ એકદમ જોખમકારક બની ગયું છે. આ કોઈ પહેલો કિસ્સો નથી, જેમાં આ પ્રકારની ઘટના ઘટી છે. આ પહેલા અગાઉ પણ આ પ્રકારની ઘટનાઓ ઘટી ચૂકી છે અને એટલા માટે આજે કામના સમાચારમાં આપણે જાણીશું કે, આપણા રોજિંદા જીવનમાં આપણી આસપાસ રહેલા કયા-કયા ડિવાઈસીસને હેક કરી શકાય? અને એ પણ જાણીશું કે આ ડિવાઈસીસ હેક ન થાય તે માટે તમે શું કરી શકો?

આજના અમારા એક્સપર્ટ છે..
પુશ્કલ પાંડે, ડાયરેક્ટર, તથ્યા ફોરેન્સિક વિંગ ફેડરેશન, નોઈડા
વરાલિકા નિગમ, PHD સ્કોલર ઓફ લો, લખનઉ યુનિવર્સિટી
અમિત કુમાર, DCP ક્રાઈમ, ભોપાલ

જો તમારાં સ્માર્ટ ડિવાઈસ હેક થઈ જાય તો તમારે કેવી-કેવી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે?
વર્ષ 2020માં વિક્રમ ભટ્ટે એક ફિલ્મ બનાવી હતી ‘હેક્ડ’, જેમાં ટેલિવિઝન અભિનેત્રી હિના ખાન, રોહન શાહ અને મોહિત મલ્હોત્રા મુખ્ય ભૂમિકામાં જોવા મળ્યાં હતાં. તમારા સ્માર્ટ ડિવાઈસ હેક થઈ જાય ત્યારે તમારે જીવનમાં કેવી-કેવી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી શકે? તે તમે આ ફિલ્મનાં માધ્યમથી સારી રીતે જાણી અને સમજી શકશો.

સ્માર્ટ ડિવાઈસ હેક થવાથી થતાં 4 સૌથી મોટાં નુકસાન...

પ્રશ્ન- શું કોઈપણ ડિવાઈસમાં લગાવવામાં આવેલા કેમેરાનો ખોટી રીતે ઉપયોગ થઈ શકે?
જવાબ- હા, ચોક્કસ. તમે જેટલાં પણ ડિવાઈસનો ઉપયોગ કરો છો તે ઈન્ટરનેટથી કનેક્ટ હોય છે એટલા માટે કેમેરાનો ખોટા કામ માટે ઉપયોગ કરવો એકદમ સરળ બની જાય છે.

આ રીતે ઓળખો કે તમારા ડિવાઈસનો કેમેરો હેક થયો છે કે નહિ

કેમેરા હેકિંગથી બચવા માટે આ ટિપ્સ અપનાવો...

પ્રશ્ન - કેવી રીતે ખ્યાલ આવશે કે તમારો સ્માર્ટફોન કે ટીવી હેક થઈ ચૂક્યું છે?
જવાબ - આ રીતે ઓળખો કે તમારું સ્માર્ટ ટીવી હેક થઈ ચૂક્યું છે...

આવી રીતે ઓળખો કે તમારો સ્માર્ટફોન હેક થઈ ગયો છે...

પ્રશ્ન- હું આખો દિવસ સ્માર્ટવોચ પહેરી રાખુ છું, તે હેક થઈ જાય તો મને શું-શું નુકસાન થઈ શકે?
જવાબ- હા, તમને વિશ્વાસ નહીં આવે, પણ તમારી સ્માર્ટવોચ પણ હેક થઈ શકે છે. ઘણીવાર તમે ઘરનાં તમામ સ્માર્ટ ડિવાઈસને તમારી સ્માર્ટવોચ સાથે કનેક્ટ કરી દો છો. જો સ્માર્ટવોચ હેક થઈ જાય તો હેકરને તમારી સ્માર્ટવોચ સાથે આ તમામ સ્માર્ટ ડિવાઈસ એક્સેસ કરવાની પરમિશન મળી જાય છે. એક રીતે કહી શકો કે, તમારા આખા ઘરનો કંટ્રોલ તે વ્યક્તિના હાથમાં ચાલ્યો જાય છે.

પ્રશ્ન- શું તે સાચું છે કે, તમારી ઈચ્છા વગર પણ તમારા ફોનમાં ફોટો પડી શકે છે અથવા તો તમારી અંગત પળોનું રેકોર્ડિંગ થઈ શકે છે?
જવાબ- હા, એ વાત સાચી છે. જો તમારું ડિવાઈસ હેક થઈ ગયું હોય તો તમારા એક્સેસ વગર પણ ડિવાઈસનો કેમેરા અને માઈક્રોફોન ઓન થઈ શકે છે અને તમારી અંગત પળો અને તમારી વાતોને કોઈ રેકોર્ડ કરી શકે છે.

પ્રશ્ન- સાયબર સિક્યોરિટી અંગે દેશમાં શું કાયદો છે?
જવાબ- સાયબર સિક્યોરિટી માટે આપણા દેશમાં ‘ઈન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટ 2000’ છે. હાલ તો ડેટા પ્રોટેક્શન માટે કોઈ જ કડક નિયમ નથી. તેના માટે ડિજિટલ ડેટા પ્રોટેક્શન બિલ રજુ કરવામાં આવ્યું છે.

પ્રશ્ન- સાયબર ક્રાઈમ થાય તો ક્યાં અને કેવી રીતે ફરિયાદ કરવી?
જવાબ- સાયબર ક્રાઈમ માટે આખા દેશમાં એક જ હેલ્પલાઈન નંબર છે 1930, જે ડાયલ કરીને તમે તેના પર તમારી ફરિયાદ નોંધાવી શકો છો. તે સિવાય દરેક જિલ્લામાં એક સાયબર ક્રાઈમની ડિસ્ટ્રિક્ટ યુનિટ પણ હોય છે, જ્યાં જઈને તમે તમારી ફરિયાદ નોંધાવી શકો છો.

પ્રશ્ન- બાળકોને સ્માર્ટ ડિવાઈસ આપતાં પહેલાં કઈ-કઈ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ?
જવાબ- બાળકોને સ્માર્ટ ડિવાઈસ આપતાં પહેલાં આ 5 બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ.

પ્રશ્ન- બાળકોને ઓનલાઈન ક્લાસીસ માટે ક્યું ડિવાઈસ આપવું યોગ્ય ગણાશે - સ્માર્ટફોન, ટેબલેટ કે લેપટોપ?
જવાબ- ઓનલાઈન ક્લાસીસ માટે તમે બાળકોને સ્માર્ટફોન, ટેબલેટ કે લેપટોપ કોઈપણ ડિવાઈસ આપી શકો છો પણ ડિવાઈસ આપતાં પહેલાં એ વાતની ખાતરી કરી લેવી કે, તેમાં ચાઈલ્ડ લોક ફીચર ઓન કરવામાં આવ્યું છે કે નહી. આ સાથે જ બાળકોને આ ડિવાઈસનાં વધુ પડતા ઉપયોગથી થતા નુકસાન અંગે પણ જાગૃત કરવા.

જાણવા જેવું
આ છે સ્માર્ટફોનના અમુક જરૂરી કોડ્સ
*#06# : આ નંબર ડાયલ કરીને તમે તમારા ડિવાઈસનાં IMEI નંબર જાણી શકો છો.
*#61# : ઘણીવાર સ્કેમર્સ તમારા કોલ્સને બીજા નંબર પર ડાઇવર્ટ કરી દે છે, આ નંબર ડાયલ કરીને તમે જાણી શકો છો કે તમારી સાથે તો આવું નથી થયું ને?
#21# : આ કોડથી કોલ ફોરવર્ડિંગ ડિએક્ટિવેટ કરી શકાય.
*#21# : આ કોડથી તમે જાણી શકો છો કે, તમારો ફોન ટેપ થઈ રહ્યો છે કે નહિ.
*#*#7780#*#* : આ કોડનો ઉપયોગ કરીને તમે તમારા ફોનને ફેક્ટરી રિસેટ કરી શકો છો. તેનાથી તમારો ફોનનો બધો જ ડેટા ખતમ થઈ જાય છે.
*#*#34971539#*# : આ કોડથી તમે ફોનના કેમેરા સંબંધિત તમામ માહિતી મેળવી શકો છો.