જાણો સી-પ્લેનની વિશેષતા અને ઇતિહાસ:સી-પ્લેનનું લેન્ડિંગ અને ટેક-ઓફ બંને જળસપાટી પર થાય છે, બીજા વિશ્વયુદ્ધ વખતે આ પ્લેનનો બહોળો ઉપયોગ થયો હતો

એરોપ્લેનથી અને સી-પ્લેન એ બન્નેમાં તફાવત એટલો જ કે એરોપ્લેન લેન્ડિંગ અને ટેક-ઓફ જમીન પર કરે છે, જ્યારે સી-પ્લેન જળસપાટી પર એટલે કે સમુદ્ર, નદી કે તળાવ પર લેન્ડ અને ટેક-ઓફ કરી શકે છે. અમદાવાદ આવેલા આ ટ્વિન-ઓટ્ટર્સ સી-પ્લેનનું વજન 3377 કિલોગ્રામ છે, 1419 લિટર ક્ષમતાની બળતણ ટાંકી ધરાવે છે, મહત્તમ 5170 કિ.ગ્રા. વજન સાથે ઊડી શકે છે. સી-પ્લેન 15.77 મીટર (51 ફૂટ) લાંબું અને 5.94 મીટર (19 ફૂટ) ઊંચું છે. આ સી-પ્લેન સેવાનું ઉદ્ઘાટન 31મી ઓક્ટોબરે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી કરશે.

સી-પ્લેનમાં સિંગલ સ્ટેજ ફ્રી ટર્બાઈનવાળાં બે એન્જિન હોય છે
કેપ્ટન અજય ચૌવ્હાણના જણાવ્યા મુજબ સી-પ્લેન PT6A-34 પ્રકારના સિંગલ સ્ટેજ ફ્રી ટર્બાઇનવાળાં બે એન્જિન ધરાવે છે. ઉડાન વખતે સી-પ્લેનમાં પ્રતિ કલાક 272 કિ.ગ્રા. બળતણની ખપત થાય છે. સી-પ્લેનની ડાબી બાજુ 1.27 * 1.45 મીટરનો દરવાજો આવેલો છે. સી-પ્લેન 19 પેસેન્જરની ક્ષમતા ધરાવે છે. સી-પ્લેન સામાન્ય પેસેન્જર પ્લેનથી તદ્દન જુદા પડે છે. પરંપરાગત પેસેન્જર પ્લેન સંપૂર્ણ કમ્પ્યુટર કંટ્રોલ સિસ્ટમ ધરાવે છે, આથી સામાન્ય પેસેન્જર પ્લેનના પાઇલટ માટે લેન્ડિંગ અને ટેક- ઓફ એ મુખ્ય કામગીરી રહે છે.

પાઇલટના હાથમાં સંપૂર્ણ નિયંત્રણ હોય છે
કેપ્ટન અજય ચૌવ્હાણે વધુમાં કહ્યું હતું કે સી-પ્લેનમાં કમ્પ્યુટર કંટ્રોલ્સ હોતાં નથી. વળી, તે લો અલ્ટિટ્યૂડ પર ( ઓછી ઊંચાઈ પર) ઊડે છે, જ્યાં પાઇલટના હાથમાં જ તમામ નિયંત્રણ હોય છે. એરોપ્લેન જમીનની સ્થિર સપાટી પર લેન્ડિંગ અને ટેક-ઓફ કરે છે, જ્યારે સી-પ્લેનનું ટેક-ઓફ અને લેન્ડિંગ તરલ અને ગતિશીલ એવી જળસપાટી પર થાય છે. આથી સી-પ્લેનના પાઇલટની કામગીરી વધુ પડકારજનક હોય છે.

હેન્રી ફેબરે શોધેલા સી-પ્લેનનો 1930માં વાહન વ્યવહારમાં ઉપયોગ
સી-પ્લેનની શોધનું શ્રેય ફ્રાંસના હેન્રી ફેબરને જાય છે. 1910માં તેણે 50 હોર્સ પાવરવાળું સી-પ્લેન ઉડાડેલું. બ્રિટિશ કંપની સુપરમરીને ઇંગ્લેન્ડ અને ફ્રાંસ વચ્ચે ઇ.સ. 1919માં સૌપ્રથમ ફ્લાઈંગ બોટ સર્વિસ શરૂ કરી હતી. 1930માં અમેરિકા અને યુરોપ વચ્ચે વાહન વ્યવહારના એક માધ્યમ તરીકે સી-પ્લેનનો બહોળો ઉપયોગ થવા લાગ્યો, જેણે સાઉથ અમેરિકા, આફ્રિકા, અને એશિયા વચ્ચે વાહન વ્યવહારનાં નવાં દ્વાર ખોલી આપ્યાં. સી-પ્લેનના કારણે 1931માં ઈંગ્લેન્ડથી ટપાલ ઓસ્ટ્રેલિયા 16 દિવસમાં પહોંચવા લાગી હતી.

સી-પ્લેન જળાશયો હોય ત્યાં જ ઉપયોગી
સી-પ્લેન તેની ડિઝાઇન અને સ્ટ્રક્ચરને કારણે અત્યંત વધુ ઝડપ કે વધુ ઊંચાઇ પ્રાપ્ત કરી શકતું નથી. સી-પ્લેન જ્યાં જળાશયો ઉપલબ્ધ નથી તેવા જમીનના વિસ્તારોમાં બિનઉપયોગી છે, તેથી તેનો ઉપયોગ પણ મર્યાદિત છે.

સી-પ્લેનનો પ્રશાંત મહાસાગરના ટાપુઓ પર પહોંચવા બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં ઉપયોગ
બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન મિત્રરાષ્ટ્રોએ પ્રશાંત મહાસાગરના દૂરદરાજના ટાપુઓ સુધી પહોંચવા સી-પ્લેનનો ખૂબ ઉપયોગ કરેલો. બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન જ ધરી રાષ્ટ્રોમાંના જર્મનીએ Blohm & Voss BV-238 નામનું સૌથી ભારે અને મોટું સી-પ્લેન ઉડાવ્યું હતું.

બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં નવા એરપોર્ટ બનાવવાનો ખર્ચ સી-પ્લેનને કારણે બચ્યો હતો
આમ, બીજા વિશ્વયુદ્ધમાં સી-પ્લેનનો બહોળો ઉપયોગ થયો હતો. સી-પ્લેનનો સૌથી મોટો ફાયદો એ હતો કે તેના માટે એરપોર્ટની જરૂર ન હતી અને યુદ્ધ દરમિયાન નવા એરપોર્ટ બનાવવાનો ખર્ચો પણ બચતો હતો. જોકે બીજા વિશ્વયુદ્ધ બાદ પેસેન્જર પ્લેન અને એ માટેના એરપોર્ટમાં રોકાણ વધતાં સી-પ્લેનનું ચલણ ઘટતું ગયું હતું. ત્યાર બાદની નવી શોધ-તકનિકો અને એડવેન્ચર ટૂરિઝમ વધતાં સી-પ્લેનને ફરી સાંપ્રત બન્યું છે.