શરીર માટે 7 જરુરી પોષકતત્ત્વ:શરીરમાં કયા પોષકતત્ત્વોનો વધુ અભાવ છે, જાણો કયું ભોજન આ પોષકતત્ત્વની ઊણપને દૂર કરી શકશે?

સારાં સ્વાસ્થ્ય માટે શરીરના તમામ પોષકતત્ત્વો હોવા જરૂરી છે. જો તમે પોષણથી ભરપૂર ભોજન ખાવ તો જ આ શક્ય છે. આ માટે એ જાણવું ખૂબ જ જરૂરી છે કે, આપણાં શરીરમાં કયા પોષકતત્ત્વોનો સૌથી વધુ અભાવ છે અને કયા ખોરાક દ્વારા આ પોષકતત્ત્વોની ઊણપને દૂર કરી શકાશે.

ચાલો જાણીએ એવા 7 ન્યૂટ્રિઅન્ટ્સ વિશે જેમની ઊણપ એકદમ સામાન્ય છે.

1. આયર્ન
આયર્ન એ રક્તકણોનું આવશ્યક ઘટક છે. તે હિમોગ્લોબિન સાથે મળીને આપણાં શરીરના કોષોને ઓક્સિજન પહોંચાડવાનું કામ કરે છે. હેલ્થલાઈનના રિપોર્ટ મુજબ વિશ્વમાં 25 ટકાથી વધુ લોકો આયર્નની ઊણપ સામે ઝઝૂમી રહ્યા છે. તે જ સમયે 47% પ્રી-સ્કૂલ બાળકોમાં તેનો અભાવ છે. માસિક ધર્મનો અનુભવ કરનારી 30 ટકા મહિલાઓ અને 42 ટકા યુવાન ગર્ભવતી મહિલાઓમાં આયર્નની ઊણપ હોય છે.

આયર્નની ઊણપને દૂર કરતા આહાર: રેડ મીટ, ઓર્ગન મીટ, શેલફિશ, સાર્ડિન્સ, રાજમા, બીજ, લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી વગેરે.

2. આયોડિન
આયોડિન એક પ્રકારનું ખનિજ છે, જેની ઊણપથી થાઇરોઇડ હોર્મોન્સનું ઉત્પાદન પર્યાપ્ત માત્રામાં થાય છે. થાઇરોઇડ હોર્મોન્સ મગજની કામગીરી, શરીરના વિકાસ અને હાડકાંના વિકાસ માટે જરૂરી છે. આયોડિનની ઊણપથી બાળકોમાં ગંભીર બીમારીઓ થઈ શકે છે. તે માનસિક અપંગતા અને અસામાન્ય વિકાસ તરફ દોરી જાય છે.

આયોડિનની ઊણપને દૂર કરતા આહાર: સીવીડ, માછલી, ડેરી ઉત્પાદનો, ઈંડા, આયોડાઇઝ્ડ નમક વગેરે.

3. વિટામિન-ડી
વિટામિન-ડી ત્વચા પર મળતાં કોલેસ્ટ્રોલમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે. તેનો સૌથી મોટો સ્ત્રોત સૂર્યપ્રકાશ છે એટલે કે વિષુવવૃત્તથી દૂર રહેતાં લોકોમાં આ પોષકતત્વોનો અભાવ વધુ જોવા મળે છે. આ કારણે તેમને વિટામિન-ડી સપ્લિમેન્ટ્સ લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. ભારતમાં લગભગ 76 ટકા લોકો વિટામિન-ડીની ઊણપથી પીડાય છે. બાળકોમાં આ ઊણપ સામાન્ય છે. સ્નાયુઓ નબળાં પડી જવા અને હાડકાં નબળાં પડી જવા જેવી સ્થિતિઓ આ વિટામિનની ઊણપના લક્ષણો છે. આ સાથે જ વિટામિન-ડીની ઉણપથી રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડે છે અને કેન્સર થવાનો ખતરો વધી જાય છે.

વિટામિન-ડીની ઊણપને દૂર કરતા આહાર: કોડ માછલીનું યકૃત ઓઈલ, ફૈટી ફિશ, ઇંડાની જરદી વગેરે.

4. વિટામિન બી-12
આ વિટામિન લોહી બનાવવામાં ઉપયોગી સાબિત થાય છે. તે મગજ અને નર્વસ સિસ્ટમની ફંક્શનિંગને સુધારે છે. આનો અર્થ એ છે કે, શરીરના તમામ કોષોને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવા માટે વિટામિન બી-12ની જરૂર હોય છે. અભ્યાસ મુજબ 80 થી 90 ટકા શાકાહારી અને વીગન ડાયટ ફોલો કરનારામાં વિટામિન બી-12ની ઉણપ જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત 20% પુખ્ત વયના લોકોમાં ઉંમર સાથે આ વિટામિનનું શોષણ ઘટે છે. તેનું સૌથી સામાન્ય લક્ષણ એનિમિયાનો રોગ છે.

વિટામિન બી12ની ઊણપને દૂર કરતા આહાર: શેલ માછલી, ઓર્ગન મીટ, મીટ, ઇંડા, દૂધની બનાવટો વગેરે.

5. કેલ્શિયમ
હાડકાં અને દાંતને મજબૂત રાખવા માટે કેલ્શિયમ ખૂબ જ જરૂરી છે. તેના વિના હૃદય, સ્નાયુઓ અને જ્ઞાનતંતુઓ યોગ્ય રીતે કામ કરી શકતાં નથી. કેલ્શિયમની ઊણપનું સૌથી મોટું લક્ષણ હાડકાં નબળાં પડવાનું છે.

કેલ્શિયમની ઊણપને દૂર કરતા આહાર: હાડકાની માછલી, ડેરી ઉત્પાદનો, ઘેરા લીલા શાકભાજી વગેરે.

6. વિટામિન-એ
તંદુરસ્ત ત્વચા, દાંત, હાડકાં અને કોષપટલને નીરોગી રાખવા માટે વિટામિન-એ જરુરી છે. તે આંખના રંગ અને દ્રષ્ટિ માટે પણ જરૂરી છે. વેસ્ટર્ન ડાયટ લેનારા 75 ટકા લોકોમાં તેની ઊણપ હોતી નથી. વિકાસશીલ દેશોમાં વિટામિન-એની ઊણપ એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે.

વિટામિન-એની ઊણપને દૂર કરતા આહાર: ઓર્ગન મીટ, માછલીનું યકૃત તેલ, શક્કરિયા, ગાજર, લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી વગેરે.

7. મેગ્નેશિયમ
હાડકાં અને દાંતની યોગ્ય સંરચના માટે તે જરૂરી છે. તેની ઊણપથી ટાઇપ-2 ડાયાબિટીસ, મેટાબોલિક સિન્ડ્રોમ, હાર્ટ ડિસીઝ, ઓસ્ટિઓપોરોસિસ થવાનું જોખમ વધી જાય છે. મેગ્નેશિયમની ઊણપના લક્ષણોમાં માઈગ્રેન, અસામાન્ય હૃદયના ધબકારા, માંસપેશીઓમાં દુખાવો, પગ હલાવવાની બીમારી, થાક વગેરે છે.

મેગ્નેશિયમની ઊણપને દૂર કરતા આહાર: ડાર્ક ચોકલેટ, આખા અનાજ, સૂકામેવા, લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી વગેરે.

(અસ્વીકરણ: આ લેખ માત્ર સામાન્ય માહિતી માટે છે. આહારમાં ફેરફાર કરતા પહેલા તબીબી સલાહ લો. )