તેલના નામે 'ઝેર' તો નથી ખાઈ રહ્યાને?:સરસવના તેલમાં ભેળસેળથી અનેક બીમારીનું જોખમ, રાઈસ બ્રાન ઓઇલ છે બેસ્ટ

હોળીના તહેવારને હવે ગણતરીના દિવસો જ બાકી છે, લોકો અવનવી વાનગી અને મીઠાઈ બનાવવાની તડામાર તૈયારીઓ કરી રહ્યાં છે. તો બીજી તરફ આ બધી વાનગીઓ બનાવવા માટે સૌથી મહત્ત્વની વસ્તુ હોય તો તેલ છે. આજકાલ સરસવન અને રિફાઇન્ડ તેલનો ઉપયોગ ઘરોમાં સૌથી વધુ કરવામાં આવે છે. પરંતુ શું આ તેલ આપણા સ્વાસ્થ્ય માટે યોગ્ય છે? ચાલો જાણીએ.

લુઝ સરસવના તેલમાં મળે છે ઓર્ગેમોન
જ લુઝ સરસવના તેલનું સેવન કરવામાં આવે તો ભવિષ્યમાં અનેક બીમારીઓ ઘર કરી જાય છે. આ પ્રકારના તેલમાં પણ ભેળસેળ થઈ શકે છે. આ તેલ ખાવા યોગ્ય છે કે નહીં તેની પણ આપણને ખબર નથી. આ તેલમાં ઓર્ગેમોન મળવાની સંભાવના છે અથવા અન્ય હલકી ગુણવત્તાવાળા તેલ પણ મળી શકે છે. આવા તેલનું પોષણ મૂલ્ય ઘણું ઓછું થઈ જાય છે.

બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટી (BHU)ની કૃષિ વિજ્ઞાન સંસ્થાના સહાયક પ્રોફેસર ડૉ. એસ.કે. ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, સરસવની જેમ ઓર્ગેમોનના ફૂલો પણ પીળા થાય છે. તેના દાણા પણ સરસવ જેવા હોય છે. જો બંને દાણા મિક્સ કરવામાં આવે તો ભેળસેળ શોધવી ખુબ જ મુશ્કેલ થઇ જાય છે. આ બંનેમાંથી કાઢવામાં આવતું તેલ ઝેરી હોય છે. આ તેલમાં રાંધેલો ખોરાક ખાવાથી બીમાર થઇ શકાય છે.

આંખની રોશની પણ ગુમાવવાની શક્યતા છે
શું ઓર્ગેમોનનું થોડી પ્રમાણ પણ આપણા શરીર માટે હાનિકારક છે, ડો. ગોયલે જણાવ્યું હતું કે, ઓર્ગેમોન ઝેરી છે. તેની થોડી માત્રા પણ આખા તેલને ઝેરી બનાવી દે છે. આ પ્રકારનું તેલનું સેવન કરવાથી શરૂઆતમાં ઊલટી અને ઝાડા થવાની ફરિયાદ થાય છે અને પછી પગમાં સોજો આવે છે, શરીરના ઘણા ભાગોમાં લાલ ફોલ્લીઓ દેખાય છે. જેમાં વ્યક્તિને ગ્લુકોમા સુધી થઈ શકે છે. દૃષ્ટિ જઈ શકે છે અને હૃદય અને શ્વાસ સંબંધી રોગો થઈ શકે છે.

એનીમિયાનું જોખમ પણ રહે છે
ધી જર્નલ ઓફ એન્ટીઓક્સીડેન્ટ્સ એન્ડ રેડોક્સ સિગ્નલિંગમાં પ્રકાશિત એક રિપોર્ટ અનુસાર, સરસવના તેલમાં ઓર્ગેમન ઉમેરવાથી ઓક્સિડેટીવ તણાવ થાય છે, જે લાલ રક્ત કોશિકાઓને નુકસાન પહોંચાડે છે.જેનાથી કિડનીને નુકસાન થઈ શકે છે, એનિમિયાનું જોખમ અનેકગણું વધી જાય છે.

ખાદ્ય વિશ્લેષક ચતુર્ભુજ મીના કહે છે કે અગાઉ સરસવના તેલની શુદ્ધતા છેતરપિંડી દ્વારા શોધી કાઢવામાં આવતી હતી, પરંતુ હવે તે અસરકારક નથી. હવે તેમાં આ પ્રકારના રસાયણો મિક્સ કરી શકાય છે, જેના કારણે સરસવના તેલની તીખી સુગંધ ઉત્પન્ન થાય છે. આ ઉપરાંત, તેલનું પ્રમાણ વધારવા માટે, તેમાં ક્યારેક સોયાબીન અને ક્યારેક રાઇસ બ્રાન તેલ પણ ઉમેરવામાં આવે છે. જો કે આ બંને તેલ ખાદ્ય છે, પરંતુ આ સરસવના તેલનું પોષણ મૂલ્ય ઘટાડે છે.

તેલ અસલી છે કે નકલી તેની ઓળખ આ રીતે કરી શકાય છે, આવો જાણીએ ગ્રાફિક્સથી

કયું સરસવનું તેલ ખાવું જોઈએ
જો તમે સરસવનું તેલ વાપરવા ઇચ્છતા હોવ તો સારી બ્રાન્ડનું જ લો. ડૉ. ગોયલ સમજાવે છે કે પેક્ડ તેલમાં FSSAI (ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઓથોરિટી ઑફ ઈન્ડિયા)નું પ્રમાણપત્ર છે કે નહીં તે પણ ચેક કરવું જોઈએ. જો કોઈપણ બ્રાન્ડ પર FSSAI નો લોગો નથી, તો સમજી લો કે તેમાં ભેળસેળ થઈ શકે છે. ઘણી વખત લોકો બજારમાંથી સરસવ ખરીદીને મિલને આપે છે. આ પછી એ નોંધવું જોઈએ કે સરસવમાં ઓર્ગેમોન જોવા મળતું નથી. તેની ટ્રીટમેન્ટ પણ મિલમાં જોવી જોઈએ.

રાઈસ બ્રાન ઓઇલથી ઓછું હોય છે કોલેસ્ટ્રોલ
રાઇસ બ્રાન તેલ ચોખાનાભુસામાંથી તૈયાર કરવામાં આવે છે અને ઓરિઝાનોલ મળી આવે છે, જે કોલેસ્ટ્રોલ લેવલને ઓછું કરે છે. તેલમાં રહેલા 'ગુડ ફેટ્સ' વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.આ સાથે જ તેમાં હાજર એન્ટી-ઓક્સીડેન્ટ્સ મેટાબોલિઝમ વધારે છે. શરીરમાંથી ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ ઘટાડે છે. આ તેલ ઇન્સ્યુલિન પ્રતિકાર સુધારે છે. નેચર જર્નલમાં પ્રકાશિત એક સંશોધન અનુસાર, આ તેલના ઉપયોગથી કોલેસ્ટ્રોલ 42% અને LDL કોલેસ્ટ્રોલ 62% ઘટે છે. રાઈસ બ્રાન ઓઈલ ટોકોફેરોલ્સ અને ટોકોટ્રીનોલ્સના સારા સ્ત્રોત તરીકે જાણીતું છે. તેઓ ફ્રી રેડિકલની સમસ્યાને દૂર કરીને કેન્સર પેદા કરતા કોષોને પણ રોકે છે.

શું રિફાઈન્ડ તેલનું સેવન કરવું જોઈએ
શું તમે ક્યારેય નોંધ્યું છે કે સરસવના તેલના પોષક મૂલ્ય અને રિફાઈન્ડ તેલના પોષણ મૂલ્યમાં શું તફાવત છે? તમે જોશો કે રિફાઈન્ડ તેલમાં પોષક મૂલ્ય ખૂબ જ ઓછું હોય છે. 100 ગ્રામ સરસવના તેલમાં શુદ્ધ તેલની સમાન માત્રાની સરખામણીમાં મોનોઅનસેચ્યુરેટેડ (60 ગ્રામ)ની માત્રા બમણી હોય છે. ડૉ. ગોયલ સમજાવે છે કે રિફાઇન્ડ તેલનો અર્થ એ છે કે તેને ફરીથી અને ફરીથી રિફાઇન કરવામાં આવ્યું છે. તેની સારવારમાં તેલને ઊંચા તાપમાને રાખવામાં આવે છે અને પછી તેને ખૂબ નીચા તાપમાને ઘટાડવામાં આવે છે. હીટિંગ-કૂલિંગ પ્રક્રિયા ઘણી વખત કરવામાં આવે છે. આ દરમિયાન હેક્સેન જેવા રસાયણોનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેના કારણે તેલની ગુણવત્તા બગડે છે. જેમાં ઘણા રસાયણોનો પણ ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેના કારણે કેન્સર, ડાયાબિટીસ, હૃદય અને કિડનીની બીમારીનું જોખમ રહે છે.