ગ્રાઉન્ડ રિપોર્ટગુનો સદાકત ખાનનો, મુસ્લિમ હોસ્ટેલના તમામ સ્ટુડન્ટ બેઘર:ઉમેશ પાલ હત્યાકાંડથી સ્ટુડન્ટ્સ ‘ક્રિમિનલ’ બની ગયા, રૂમ પણ નથી મળી રહ્યો

અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીની 131 વર્ષ જૂની મુસ્લિમ હોસ્ટેલ 11 દિવસથી બંધ છે. તેના રૂમ નંબર-36માંથી પોલીસે એક વકીલ સદાકત ખાનને ઝડપી લીધો હતો. પોલીસનું કહેવું છે કે સદાકત માફિયા અતીક અહેમદનો ગુરૂ છે અને તે 24 ફેબ્રુઆરીએ ઉમેશ પાલની હત્યામાં સામેલ હતો.

સદાકતની ધરપકડ બાદથી હોસ્ટેલ સીલ કરી દેવામાં આવી છે. યુનિવર્સિટીમાં પરીક્ષાઓ ચાલી રહી છે, પરંતુ વિદ્યાર્થીઓ રેલવે સ્ટેશન કે ગ્રાઉન્ડમાં રાત વિતાવી રહ્યા છે. તેમના 'ક્રિમિનલ' તરીકેનો થપ્પો લાગી ગયો છે અને શહેરમાં કોઈ ભાડે રૂમ પણ આપતું નથી.

હોસ્ટેલને ગુનેગારોનો અડ્ડો જાહેર કરવામાં આવ્યો છે. અહીં 107 રૂમમાં 193 વિદ્યાર્થીઓ રહેતા હતા. 13 માર્ચથી પરીક્ષાઓ શરૂ થઈ ગઈ છે, પરંતુ વિદ્યાર્થીઓ પાસે રહેવાની જગ્યા નથી. પુસ્તકો પણ હોસ્ટેલના રૂમોમાં બંધ છે. સવાલ એ છે કે શું મુસ્લિમ હોસ્ટેલ ખરેખર ક્રાઈમ હબ બની હતી? શું આ માટે તમામ વિદ્યાર્થીઓને સજા થવી જોઈએ?

હોસ્ટેલમાં સન્નાટો, રૂમો પર સીલબંધ તાળા
જવાબની શોધમાં હું પ્રયાગરાજના કટરા પહોંચ્યો. અહીં અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીની સાયન્સ ફેકલ્ટીના મુખ્ય દરવાજાને આ દિવસોમાં તાળું લાગેલું છે. જમણી બાજુએ થોડા ડગલાં ચાલ્યા પછી મુસ્લિમ હોસ્ટેલનું બોર્ડ દેખાવા લાગે છે. ગેટ ખુલ્લો છે, સામે એક ખાલી મેદાન છે. મેદાનના છેડે એક બોર્ડ છે, જેના પર જંગ બહાદુર મૌલાના સમીઉલ્લા ખાન ગાર્ડન લખેલું છે.

આ બોર્ડ પર લખેલું છે કે મૌલાના સમીઉલ્લા ખાને આ હોસ્ટેલની સ્થાપના 1892માં કરી હતી. આની બાજુમાં જ મુસ્લિમ હોસ્ટેલ શરૂ થાય છે. જુના વર્ષોની ભવ્ય રીતે બનેલી ઇમારત, તેના બંધ લોખંડના દરવાજા જેમાં સરકારી સીલના તાળા લટકેલા છે. તાર પર કપડાં સુકાઈ રહ્યાં છે, રૂમની બહાર સાઈકલ અને કુલર પડ્યાં છે.

સદાકત પકડાયા બાદ વિદ્યાર્થીઓ ઉતાવળમાં નીકળી ગયા. 6 માર્ચે પણ પોલીસે વિદ્યાર્થીઓને હોસ્ટેલ ખાલી કરવા અને તેમનો સામાન પેક કરવાનો સમય આપ્યો ન હતો. તેણે થોડી વસ્તુઓ લીધી અને હોસ્ટેલ છોડી દીધી. બંધ રૂમમાં કોઈના પુસ્તકો તો કોઈના એડમિટ કાર્ડ રહી ગયા હતા.

એક દરવાજા પર હોસ્ટેલ પ્રશાસનની નોટિસ પણ છે. તેના પર લખવામાં આવ્યું છે કે '5 માર્ચ, 2023ના રોજ હોસ્ટેલ ઓથોરિટીની બેઠકમાં નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે કે હાલની સ્થિતિને જોતા તમામ વિદ્યાર્થીઓ 6 માર્ચ, 2023ના રોજ તેમના સામાન સહિત હોસ્ટેલ ખાલી કરી દે.'

આ નોટિસ મુસ્લિમ હોસ્ટેલના વોર્ડન ડો. ઈરફાન અહેમદ ખાન તરફથી લગાવાઈ છે. હોસ્ટેલ તંત્રના જણાવ્યા અનુસાર હોસ્ટેલને સીલ કરવા માટે એસડીએમની સાથે પોલીસ અને પીએસીના જવાનો આવ્યા હતા. હાલ તો હોસ્ટેલ મેનેજમેન્ટે બાળકોને ઈદ સુધી ઘરે મોકલવાનો નિર્ણય લીધો છે.

હોસ્ટેલમાં પોલીસ તૈનાત નથી, સુરક્ષાની વાત કરી ખાલી કરાવવામાં આવી
પ્રશાસને મુસ્લિમ હોસ્ટેલને ખાલી કરાવવા પાછળ સુરક્ષાના કારણો દર્શાવ્યા હતા, પરંતુ જ્યારે હું ત્યાં પહોંચ્યો ત્યારે ત્યાં સુરક્ષા માટે કોઈ પોલીસ તૈનાત જ ન હતી. મેં નજીકની હોસ્ટેલમાં રહેતા વિદ્યાર્થીઓ સાથે વાત કરી તો ખબર પડી કે મુસ્લિમ છાત્રાલયોના તમામ વિદ્યાર્થીઓ ઘરે પરત ફર્યા નથી.

હોસ્ટેલમાં રહેતા વિદ્યાર્થીઓ ડીએમ ઓફિસની બહાર બેઠા છે. આ વિદ્યાર્થીઓની પરીક્ષા 13 માર્ચથી શરૂ થઈ ગઈ છે. કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ એવા છે જેઓ આર્થિક રીતે નબળા છે અને તેમની પાસે રહેવાની જગ્યા નથી.

જ્યારે હું ડીએમ ઓફિસ પહોંચ્યો તો ત્યાં વિદ્યાર્થીઓનું એક જૂથ જોવા મળ્યું. 40 થી 50 બાળકો ખભા પર બેગ લઈને ફરતા હતા. જ્યારે મેં તેની સાથે વાત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો તો તેણે કેમેરા સામે આવવાની ના પાડી. કહ્યું- 'અમે અગાઉ જ ઘણું નુકસાન સહન કરી ચૂક્યા છીએ, હવે જો આ જોઈ જશે તો કદાચ અમને ક્યારેય હોસ્ટેલમાં રહેવા દેવામાં નહીં આવે.'

આ દરમિયાન એક છોકરો ગુસ્સામાં બોલવા લાગ્યો - 'મીડિયાએ અમારી હોસ્ટેલને એવું બતાવ્યું છે કે જાણે ત્યાં ફક્ત ખરાબ લોકો જ રહે છે. હોસ્ટેલ બંધ છે, ત્યારથી અમે ક્યારેક ફૂટપાથ પર તો ક્યારેક રેલવે સ્ટેશન પર સૂઈએ છીએ. તમે પૂછો છો કે સમસ્યા શું છે. હું તમને શું કહું, શું સમસ્યા છે. તમે મને કહો કે ક્યાં રહીએ?’

છોકરો ગુસ્સામાં બોલતો ત્યાંથી ચાલ્યો ગયો. વાતચીતમાં જાણવા મળ્યું કે હોસ્ટેલ વોર્ડન ઈરફાન અહેમદ ખાનની ડીએમ સાથે મુલાકાત ચાલી રહી છે. વિદ્યાર્થીઓના કહેવા પ્રમાણે, તેમને મીડિયાથી દૂર રહેવાની સલાહ પણ આપવામાં આવી છે. આ દરમિયાન ઈરફાન મીટીંગમાંથી નીકળ્યા, પરંતુ ઝડપથી કારમાં બેસી જતા રહ્યા.

વિદ્યાર્થી નેતાઓ પણ હોસ્ટેલ બંધ કરવાના વિરોધમાં
સ્ટુડન્ટ્સ યુનિયન બિલ્ડીંગના ગેટમાં પ્રવેશતાની સાથે જ ફી વધારા સામે વર્ષોથી વિરોધ કરી રહેલા વિદ્યાર્થીઓ જોવા મળે છે. અહીં હું વિદ્યાર્થી નેતા અજય યાદવ સમ્રાટને મળ્યો. અજય પગમાં જૂતા અને ચંપલ પહેરતો નથી. તેણે પ્રતિજ્ઞા લીધી છે કે જ્યાં સુધી ફી વધારો પાછો ખેંચવામાં નહીં આવે ત્યાં સુધી તે પગમાં કંઈ પહેરશે નહીં.

અજય કહે છે, “મુસ્લિમ છાત્રાલયોને સંપૂર્ણ રીતે બંધ કરવા પાછળનું કારણ અગમ્ય છે. જેના કારણે અભ્યાસ કરતા બાળકોને નુકસાન થઈ રહ્યું છે. છાત્રાલયોમાં રહેતા ગુનેગારોની ઓળખ કરીને તેમની સામે કાર્યવાહી થાય તે યોગ્ય છે, પરંતુ આનાથી વિદ્યાર્થીઓને નુકસાન ન થવું જોઈએ.’

અજય આગળ કહે છે- 'જમ્મુ-કાશ્મીર, લદ્દાખ અને ઘણા રાજ્યોના વિદ્યાર્થીઓ આ હોસ્ટેલમાં રહે છે. તેમની પાસે શહેરમાં રહેવા માટે બીજે ક્યાંય નથી. યુનિવર્સિટી મેનેજમેન્ટના આ વલણને કારણે વિદ્યાર્થીઓને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે.’

પિતા ખેડૂત છે, 6 મહિના અગાઉ જ સંપૂર્ણ ફી ભરી
અહીં હું કાશાન અબ્બાસીને મળ્યો. કાશાન પણ વિદ્યાર્થી નેતાઓની મદદ લેવા માટે વિદ્યાર્થી સંઘ ભવનમાં આવ્યો હતો. તે અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીમાં બીજા વર્ષનો વિદ્યાર્થી છે. કાશાન કહે છે, '13 હજાર ફી જમા કરાવી હતી. હવે અચાનક હોસ્ટેલ ખાલી કરવાનું કહેવામાં આવ્યું. પરીક્ષાઓ છે, તેથી અમે ઘરે પણ જઈ શકતા નથી. હોસ્ટેલ સિવાય બીજે ક્યાંય રહેવાની વ્યવસ્થા પણ કરવામાં આવી નહીં. અમે રેલ્વે સ્ટેશન પર સૂઈએ છીએ.’

નિરાશ કાશાને કહ્યું- 'કેટલાક છોકરાઓએ એક રૂમ ભાડે લીધો હતો, પરંતુ તેમને તે રૂમ પણ છોડવો પડ્યો. મકાનમાલિકને ખબર પડી કે અમે મુસ્લિમ હોસ્ટેલમાં રહીએ છીએ, તેથી તેણે ભાડું પાછું આપ્યું અને અમને ત્યાંથી જવાનું કહ્યું. હવે કોઈ જગ્યા આપતું નથી. મારા પિતા ખેડૂત છે. તે જ ખર્ચ મોકલે છે. કોલેજ અને કોચિંગ ફી પણ ચૂકવે છે. અહીંથી નીકળીશું તો ક્લાસની સાથે કોચિંગ પણ ચૂકાઈ જશે.’

કાશાન પછી હું આસિફને મળ્યો. આસિફ મીડિયા સ્ટડીઝના બીજા વર્ષનો વિદ્યાર્થી છે. તેઓએ કેમેરા સામે બોલવાનો ઇનકાર કરતા કહ્યું- 'અમને અગાઉથી જ ભવિષ્ય વિશે કંઈપણ ખબર નથી, અને જોખમ લઈ ન શકીએ. રહેવાની જગ્યા નથી, યુનિવર્સિટીએ પણ અમારાથી મોં ફેરવી લીધું છે. દરરોજ સાંજે સૂવા માટે જગ્યા શોધવી પડે છે. પરિવારના સભ્યો ફોન કરી રહ્યા છે, પણ હું ક્લાસ છોડીને કેવી રીતે નીકળી શકું. હજુ કેટલો સમય લાગશે તે ખબર નથી.’

27 બાળકોએ ફી ભરી નથી, તે બધા ગુનેગાર નથી
ડીએમ ઓફિસની બહાર હોસ્ટેલ વોર્ડન ઈરફાન અહેમદ સાથે વાત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો. તેમણે પણ કેમેરા પર વાત કરવાનો ઇનકાર કરતા કહ્યું- 'અત્યારે અમે બાળકો માટે ચિંતિત છીએ. સત્તાધીશો પાસે દોડી રહ્યા છે.’

બીજી તરફ, અલ્હાબાદ યુનિવર્સિટીએ એક નિવેદન બહાર પાડીને મુસ્લિમ હોસ્ટેલ સાથે છેડો ફાડતા કહ્યું છે કે તે ટ્રસ્ટ દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. તેના વિશે ઈરફાન કહે છે- 'આ હોસ્ટેલને યુનિવર્સિટીએ માન્યતા આપી છે. યુનિવર્સીટીમાં જ બાળકો ભણે છે તો કેવી રીતે કહી રહ્યા છે કે અમારે તેની સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી.’

હોસ્ટેલમાં ગુનાહિત પ્રવૃતિના પ્રશ્ન પર તેમણે કહ્યું- '107 રૂમમાં 193 વિદ્યાર્થીઓ રહે છે. તેમાંથી માત્ર 167 વિદ્યાર્થીઓ એવા છે જેમણે હોસ્ટેલની ફી જમા કરાવી છે. 27 વિદ્યાર્થીઓ એવા છે જેમણે ફી ભરી નથી. આમાં સદાકત ખાન પણ સામેલ છે.’

લોકો હોસ્ટેલમાં ગેરકાયદે કેવી રીતે રહે છે...
જ્યારે હોસ્ટેલના વિદ્યાર્થીઓને આ અંગે પૂછવામાં આવ્યું ત્યારે કોઈ કેમેરા સામે બોલવા તૈયાર નહોતું. એક વિદ્યાર્થીએ કહ્યું, 'જે વિદ્યાર્થી હોસ્ટેલમાં એડમિશન લે છે અને ત્રણ-ચાર વર્ષ ત્યાં રહે છે તે સુપર સિનિયર બની જાય છે. આ પછી તેનું જ હોસ્ટેલમાં ચાલે છે. તે પોતે ઘણા વિદ્યાર્થીઓને ખોટી રીતે રૂમમાં રહેવા દે છે. જો તે ગુનાહિત પ્રવૃતિનો હોય, તો ગુનેગારો પણ ત્યાં રહેવા લાગે છે. હોસ્ટેલ પ્રશાસન પણ તેમનાથી ડરવા લાગે છે.’

તપાસમાં, સદાકતનો કિસ્સો પણ આવો જ જણાય છે. રૂમ નંબર-36માં રહેતા સદાકત ખાને છેલ્લા બે વર્ષથી હોસ્ટેલના અનેક રૂમો પર કબજો જમાવ્યો હતો. ડિસેમ્બર 2022માં ખોટી રીતે રહેતા લોકોને હટાવવાની કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ આવા લોકોને રૂમ નંબર 36, 65, 72, 98, 38 અને 101માંથી દૂર કરવામાં આવ્યા હતા. થોડા દિવસો પછી મામલો ઠંડો પડી જતાં સદાકત ખાને ફરીથી તાળા તોડીને રૂમ પર કબજો જમાવી લીધો.

સદાકતના પિતા દિલ્હીમાં ગાર્ડ, બે ભાઈ વિદેશમાં
પ્રયાગરાજ પોલીસ કમિશ્નર રમિત શર્મા અને યુપી એસટીએફના જણાવ્યા અનુસાર ઉમેશ પાલની હત્યાનું કાવતરું મુસ્લિમ હોસ્ટેલમાં જ ઘડવામાં આવ્યું હતું. એસટીએફની પૂછપરછમાં સદાકતે જણાવ્યું કે અતીક અહેમદ અને તેનો ભાઈ અશરફ તેની સાથે વોટ્સએપ કોલ દ્વારા જોડાતા હતા. મુસ્લિમ હોસ્ટેલના રૂમ નંબર 36માં ઉમેશની હત્યાનું કાવતરું ઘડવામાં આવ્યું હતું.

આ કાવતરામાં મહત્વની ભૂમિકા અતીક અહેમદ અને તેના ભાઈ અશરફે ભજવી હતી, જેઓ અમદાવાદની સાબરમતી જેલમાં બંધ હતા. અશરફ બરેલી જેલમાં બંધ છે. મુસ્લિમ હોસ્ટેલના આ રૂમમાં શૂટરોની બેઠક યોજાઈ હતી. પૂછપરછ દરમિયાન જાણવા મળ્યું છે કે ઉમેશને મારવા માટે 6 નહીં પરંતુ 13 શૂટર્સ આવ્યા હતા.

સદાકત કયા પક્ષની નજીક છે તે અંગે પણ ચર્ચા ચાલી રહી છે. ભાજપે સદાકતનો એક ફોટો જાહેર કર્યો છે જેમાં તે સપાના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ અખિલેશ યાદવ સાથે જોવા મળી રહ્યો છે.

આ ફોટોના જવાબમાં સપાએ સદાકતની કેટલીક તસવીરો પણ જાહેર કરી છે. તેમાંથી સદાકત ભાજપના પૂર્વ ધારાસભ્ય નીલમ કરવરિયાના પતિ સાથે જોવા મળે છે. નીલમ કરવરિયા પ્રયાગરાજની મેજા વિધાનસભા સીટથી ધારાસભ્ય રહી ચૂક્યા છે. સપાનું કહેવું છે કે સદાકત ભાજપનો સભ્ય હતો.