કરિયર ફંડાવધું પડતો પ્રેમ અને નિયંત્રણ:જાણો હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટિંગથી બાળકો પર શું અસર પડે છે; તેના પ્રકાર અને સમાધાન

"નાના બાળકોને શિક્ષિત કરવા જ જોઈએ, પરંતુ તેમને પોતાને શિક્ષિત કરવા માટે પણ છોડી દેવા જોઈએ." - અર્નેસ્ટ ડિમનેટ

કરિયર ફંડામાં સ્વાગત છે!

ઉપરોક્ત નિવેદનમાં, 1930ના દાયકામાં થિંકિંગ અને રીજનિંગની લોકપ્રિય પુસ્તક 'ધ આર્ટ ઓફ થિંકિંગ'ના લેખક, ફ્રેંચ પાદરી અને લેક્ચરર અર્નેસ્ટ ડિમનેટ હેલિકોપ્ટર પેરેંટિંગનો સંકેત આપે છે.

દરેક વસ્તુ પર કંટ્રોલ

શું તમે ક્યારેય આવા માતા-પિતાને જોયા છે કે જેઓ બાળકોની નાની નાની બાબતોમાં દખલ કરતા હોય, તેઓએ શું ખાવું જોઈએ, શું પહેરવું જોઈએ, કેવા મિત્ર બનાવવા જોઈએ, કેવી રીતે અને શું બોલવું જોઈએ, કયા વિષયોમાં અભ્યાસ કરવો જોઈએ – મતલબ કે તમે દરેકને સલાહ આપો છો? નાનીથી મોટી બાબતો પર?

આ પ્રકારના પેરેન્ટ્સને હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ કહેવામાં આવે છે.

તો શું બાળકોની સંભાળ લેવી એ ખરાબ પેરેન્ટિંગ છે? શું આ પ્રકારનું પેરેન્ટિંગ યોગ્ય છે? આ પ્રકારના પેરેન્ટિંગ બાળકોના મનોવિજ્ઞાન પર શું અસર કરે છે? આજે આપણે આવા જ પ્રશ્નો જાણવાનો પ્રયત્ન કરીશું.

હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સ શું છે

હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ એવા પેરેન્ટ્સ છે જેઓ બાળક અથવા બાળકોના અનુભવો અને સમસ્યાઓ પર વધુ પડતું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, ખાસ કરીને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં.

આ નામ આપવામાં આવ્યું છે કારણ કે, હેલિકોપ્ટરની જેમ, તેઓ તેમના બાળકના જીવનના દરેક પાસાઓ પર સતત દેખરેખ રાખે છે. હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સ તેમના બાળકોની સામાજિક ક્રિયા-પ્રતિક્રિયાઓ સહિત જીવનના તમામ પાસાઓમાં કડક દેખરેખ રાખવા માટે પણ જાણીતા છે.

ઉદાહરણ તરીકે, મારી સંસ્થામાં ઘણી વખત કેટલાક વિદ્યાર્થીઓના પેરેન્ટ્સ મને માત્ર એટલા માટે બોલાવે છે કારણ કે બાળકને કોઈ ચોક્કસ પુસ્તકાલયમાંથી પુસ્તક લેવાની જરૂર હોય છે, અથવા બાળક તેની શંકા દૂર કરનાર ફેકલ્ટી સુધી જઈ શકતું નથી. ભારતમાં ત્રીસ વર્ષના પુરુષોની માતાઓ પણ આપે છે આવી સલાહ, તો સાંભળીને શરમ આવવી જોઈએ.

હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સના ત્રણ પ્રકાર
1) રિકોનિસન્સ હેલિકોપ્ટર માતાપિતા

આ થોડા ઉદાર હોય છે અને તેમનું હેલિકોપ્ટર દૂરથી બાળકો પર નજર રાખે છે.

આવા માતા-પિતા તેમના કોલેજ પાસ-આઉટ બાળકની નોકરીની શોધમાં સ્વાભાવિક રીતે સામેલ થઈ શકે છે. તેઓ કોઈ કંપની વિશે માહિતી એકત્રિત કરી શકે છે અથવા બાળકનો બાયોડેટા બનાવી શકે છે, ઇન્ટરવ્યુ સલાહ આપી શકે છે અથવા કરિયર મેળામાં શાંતિથી હાજરી આપી શકે છે.

2) ઓછી ઊંચાઈવાળા હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સ

આવા પેરેન્ટ્સ અગાઉના પ્રકાર કરતાં વધુ દેખરેખ કરતાં હોય છે.

તેઓ તેમના બાળક વતી બાયોડેટા સબમિટ કરી શકે છે અથવા પ્રમોશન માટે બાળકના બોસની વકીલાત પણ કરી શકે છે. તેઓ માત્ર કરિયર મેળાઓમાં જ હાજરી આપતા નથી - તેઓ સંસ્થાઓમાં પણ પોતાનો પરિચય આપે છે. તેઓ ઘણીવાર એજન્ટ તરીકે કામ કરે છે. આવા વાલીઓ બાળકોને કોઈ પણ પ્રશ્ન સરળ ભાષામાં સરળ વાતચીતમાં સમજાવવાનો પ્રયત્ન કરશે, જો તેઓ કોઈ કામ આપે તો તે કામ કેવી રીતે કરવું તેની સંપૂર્ણ પદ્ધતિ વગેરે જણાવશે.

3) ગોરિલા વોરફેર હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સ

આ સૌથી ખતરનાક છે.

જો તક આપવામાં આવે તો તેઓ બાળકની નોકરીનો ઇન્ટરવ્યુ જાતે લેવાનું પસંદ કરશે, તેઓ બાળકના બોસ સાથે તેના પગાર વધારા વિશે વાત કરવામાં પણ ખુશ થશે. નાના બાળકોના કિસ્સામાં આવા વાલીઓ શાળામાં બાળકોના નાના-નાના ઝઘડા, મતભેદ, તકરાર પર પણ નજર રાખે છે અને વર્ગ-શિક્ષકને દરેક નાની નાની વાત પર ધ્યાન આપવાનું કહે છે. આજે પ્રિયંકાએ મારા બાળકને મૂર્ખ કહ્યો, ગઈકાલે રમેશે તેની પાણીની બોટલ ખાલી કરી દીધી હતી, રિયાએ તેને કેમ ધક્કો મારીને પાડ્યો હતો વગેરે વગેરે. તેઓ શાળામાં આવી નાની નાની બાબતોને પણ ખૂબ ગંભીરતાથી લે છે.

લોકો હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટિંગ કેમ કરે છે

1) તે લોકો હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સ હોઈ શકે છે જેઓ મુશ્કેલીઓ અને નકારાત્મક અનુભવોને કૌશલ્યના અભાવની નિશાની તરીકે જુએ છે અને એક વ્યક્તિ તરીકે કંઈક શીખવાની અને વિકાસ કરવાની તક તરીકે જુએ છે.

2) કેટલાક પેરેન્ટ્સ તેમના જીવનમાં લીધેલા નિર્ણયો બદલ પસ્તાવો થાય છે. તેથી તેઓ નથી ઈચ્છતા કે તેમના બાળકોને પણ આવી જ સમસ્યા થાય. દાખલા તરીકે, હું એક માતાને ઓળખું છું જે દર ત્રણ-ચાર મહિને પોતાના બાળક માટે નવા ચંપલનો ઢગલો કરે છે, પછી ભલે જૂનાને નુકસાન થયું હોય કે ન હોય. અથવા બાળકને નવા જૂતાની જરૂર છે કે નહીં અને તે કરતી વખતે તેઓ ઘણીવાર બાળકની પસંદગીનું ધ્યાન રાખતા નથી. થોડી તપાસ કર્યા પછી મને ખબર પડી કે માતાએ બાળપણમાં થોડો સમય ફાટેલા જૂતા પહેરવા પડ્યા હતા, જે તેમના માટે ખૂબ 'શરમજનક' હતું.

હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટિંગ સમસ્યા અને સમાધાન

1) બાળકોને રસૂખદાર લાગે છે. તેમને લાગે છે કે તેઓ કંઈક ખાસ છે. આવા બાળકોને પાછળથી સમાજમાં ભળવામાં ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડે છે. માતાપિતાએ ખાતરી કરવી જોઈએ કે તેમના હોદ્દા, પૈસા વગેરે બાળકના જીવન પર અસર ન કરે. જેમ કે મારી સંસ્થામાં એક વરિષ્ઠ ન્યાયાધીશના બેચના બાળકને તેના પિતા શું કરતા હતા તે ક્યારેય જાણવા મળ્યું ન હતું, તે અન્ય બાળકોની જેમ જ સારવાર લેવાનો અભ્યાસ કરતો હતો. જો તેના પિતા ઇચ્છતા તો તે બાળકને વિશેષ સારવાર માટે દબાણ કરી શક્યા હોત.

2) બાળકોને ભાવનાત્મક સમસ્યાઓ હોય છે - હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સ બાળકો તેમની લાગણીઓને નિયંત્રિત કરવાનું શીખ્યા વિના મોટા થાય છે. કારણ કે તેમના માતાપિતાએ તેમના માટે તે કર્યું છે. તેઓ દુઃખી હતા તો તેમના માતા-પિતા તેમને પ્રોત્સાહન આપતા હતા. જ્યારે તે ગુસ્સે થયો, ત્યારે તેના માતા-પિતાએ તેને શાંત કર્યો.

3) બાળકોમાં સેલ્ફ-રેગ્લુલેશન સ્કિલ્સનો અભાવ છે - હેલિકોપ્ટર પેરેન્ટ્સ બાળકો અન્ય બાળકોની જેમ ખાલી સમય સાથે મોટા થતા નથી. તેમના વાતાવરણ સામાન્ય રીતે ખૂબ જ સંરચિત હોય છે, અને તેમનો સમય નજીકથી સંચાલિત થાય છે. પોતાને સંચાલિત કરવાની પ્રેક્ટિસ કરવાની તકો વિના, તેઓ તેમના લક્ષ્યો સુધી પહોંચવા માટે જરૂરી કુશળતાનો અભાવ ધરાવે છે.

ઉકેલ એ છે કે બાળકોને થોડી સ્વતંત્રતા આપો, તેમને પડવા દો અને ઉભા થવા દો, અને તેમની જાતે શીખવાની તક આપો. દર વખતે જ્યારે તમે ટેકો આપો છો, ત્યારે તમે આખરે બાળકની લાકડી બની જશો.

તો આજનો કરિયર ફંડા એ છે કે પેરેન્ટિંગ એ સંતુલિત કામ છે. અમે બધા ઇચ્છીએ છીએ કે અમારા બાળકો મોટા થાય અને સફળ થાય. પરંતુ હેલિકોપ્ટર પેરેંટિંગ કરવાનું ટાળો.

કરીને બતાવીશું!