સન્ડે જઝબાતસાસુ કહેતી- 'તું મારો દીકરો ખાઈ ગઈ':હોળીનાં ગીતો સાભળતાં જ ધ્રૂજવા માંડું છું; જે મને સજાવતા હતા, તેના વગર કેમ શણગાર કરું

એક રાત્રે પતિ ભોજન કરીને સૂઈ ગયા. સવારે ઊઠ્યા તો આડીઅવળી વાતો કરવા લાગ્યા. થોડીવાર પછી તેનું બોલવાનું બંધ થઈ ગયું. એ કાંઈક કહેવા માગતા હતા, પણ વાત જીભે આવીને અટકી જતી હતી.

અમે તરત એમને હોસ્પિટલે લઈ ગયા. ત્યાં ડોક્ટરે કહ્યું કે તેમને બ્રેઇન હેમરેજ થયું છે. તેમનું બચવું મુશ્કેલ છે. થયું પણ એવું જ. અનેક કોશિશ પછી પણ હું તેમને બચાવી ના શકી. એક વર્ષમાં તેમનું નિધન થઈ ગયું.

પતિના મૃત્યુ પછી સાસુનાં મેણાંટોણાં શરૂ થયાં. એ કહેતાં કે તું અપશુકનિયાળ છો. મારા દીકરાને ખાઈ ગઈ. હવે તું અહીંથી ચાલી જા. આ ઘરમાં તારા માટે કોઈ જગ્યા નથી. હું રડતાં રડતાં મારા પિતાને ત્યાં પહોંચી, પણ એક વર્ષ પછી તેમનું પણ નિધન થઈ ગયું.

ત્યારથી મારું પોતાનું કોઈ નથી. જીવતી રહીને પણ લાશની જેમ પડી રહું છું. ઘર સ્મશાન જેવું ભાસે છે. 12 વર્ષ થઈ ગયાં, હોળી નથી ઊજવી. લોકો હોળીનાં ગીતો વગાડે તો તેનો એક એક શબ્દ મારા કાનને ચીરે છે. ક્યારેક તો એમ વિચારું કે કાશ, હોળી આવે જ નહીં. જે મને રંગતા હતા, શણગારતા હતા, એમના વગર શું શણગાર કરું.

હું અન્નપૂર્ણા શર્મા. બનારસમાં ઊછરી અને ત્યાં જ ભણી. ઠાઠમાઠ સાથે જિંદગી જીવી. મારા ઘરની બરાબર સામે મણિકર્ણિકાઘાટ અને કાશી વિશ્વનાથ મંદિર છે. વીજળીના ઝૂલતા તારો વચ્ચે ખોવાયેલી પૂરી-કચોરી અને બનારસી સાડીઓની દુકાન. મારા કાશીનો નજારો એવો છે જાણે આખું શહેર દોડી રહ્યું છે. જ્યાં જુઓ ત્યાં લોકો રંગથી રમે છે. ઢોલ વગાડે છે. અહીંની હવામાં મીઠાઈની સોડમ પ્રસરે છે પણ મને આ માહોલ ખૂંચે છે. હોળીનાં ગીતો વાગતાં જ હાથ-પગ ધ્રૂજવા લાગે છે.

નાનપણમાં હોંશથી હોળી રમતી. લગ્ન પછી પણ હોળી રમવાનો શોખ ઓસર્યો નહીં. પિતા બનારસી મીઠાઈના કુશળ કારીગર હતા. ઘણા દિવસો પહેલાંથી માવો કાઢવાનું શરૂ થઈ જતું હતું. ધીમી આંચે દૂધ બળવાની એ સોડમ આજે પણ રડાવે છે.

મઠિયાં, ગળ્યા ઘૂઘરા, ટમેટાં-બટાકાનું શાક, પૂરી, દહીંવડાં, પાપડ અને ચિપ્સ તો બનતાં જ હતાં. નવા કપડાં પણ ખરીદતાં. ખૂબ ધમાલ કરતાં. સવારે રંગથી રમતાં. પછી સાંજે નવાં કપડાં પહેરીને પરિવાર સાથે કાશી વિશ્વનાથ મંદિર જતા. એક હોળી જાય તો બીજી હોળી ક્યારે આવશે, તેની રાહ જોતાં.

સમય પસાર થતો રહ્યો. 12મા પછી ઘરમાં સારું માગું આવ્યું. પપ્પાએ મારા લગ્ન કરાવ્યા. મને મારા પતિ તરફથી એટલો પ્રેમ મળ્યો કે શું કહું. મને પાણીપૂરી અને આલૂચાટ ભાવે. તે મારા માટે પેક કરાવીને દર રવિવારે ઘરે લાવતા.

સાસરાવાળા સારા નહોતા. તે મને ઘણીવાર ટોણા મારતા. મને બરાબર રસોઈ કેવી રીતે કરવી તે ખબર ન હતી, આ કારણે દરરોજ ઠપકો આપવો પડતો હતો. એટલો મોટો પરિવાર હતો કે તે આખો દિવસ કામ કરીને થાકી જતી, છતાં લોકો ખુશ નહોતા, પણ પતિ સાથ આપતા. દરેક પગલે.

સાસરિયાંઓ મને પિયર જવા નહોતા દેતાં. મારા પતિ મને મંદિરે લઈ જવાના બહાને દર અઠવાડિયે મારા પિતાને મળવા લઈ જતા. આ રીતે લગ્નના ત્રણ વર્ષ સુખેથી પસાર થયાં.

એક રાત્રે અમે પતિ-પત્ની જમ્યાં પછી સૂઈ ગયાં. સવારે જ્યારે પતિ જાગ્યા ત્યારે તેણે વિચિત્ર રીતે વાત કરવાનું શરૂ કર્યું. તેઓ બડબડ કરવા લાગ્યા. કોઈને ઓળખતા ન હતા. સસરા તેને ડૉક્ટર પાસે લઈ ગયા. ડોક્ટરે તેને સરકારી દવાખાને લઈ જવાનું કહ્યું. ત્યાં જઈને ખબર પડી કે રાત્રે સૂતી વખતે તેમને બ્રેઈન હેમરેજ થયું હતું.

જ્યારે પણ તે મને હોસ્પિટલમાં જોતા ત્યારે તે કંઈક કહેવાનો પ્રયત્ન કરતા. હું પણ ઇચ્છતી હતી કે તેની સાથે બે વાત થાય. ઓછામાં ઓછું એ તો ખબર પડશે કે તે શું કહેવા માગે છે, પરંતુ તે બોલી શક્યા નહીં. લગભગ એક વર્ષ સુધી તેની સારવાર ચાલ્યા બાદ તેમનું મૃત્યુ થયું.

મારા માટે આ સૌથી મોટો આઘાત હતો. જીવન વેરાન બની ગયું. દિવસ રાત રડતી રહેતી. ભગવાન પરથી ભરોસો ઊઠી ગયો. હું ભગવાનને કહેતી હતી કે મને આટલો સારો પતિ આપ્યો, તો પછી તેં કેમ છીનવી લીધો? પૂજા, પારાયણ, તહેવારો ઉજવવાનું બધું છોડી દીધું.

પતિના મૃત્યુ પછી 15 દિવસ સુધી લોકો ઘરમાં આવતા-જતા રહ્યા. મારી હિંમત વધારતા રહ્યા. એ પછી લોકોનું આવવા-જવાનું બંધ થઈ ગયું. આ પછી એક દિવસ સાસુએ કહ્યું કે તું મારા દીકરાને ખાઈ ગઈ છો. હવે તારું અહીં કોઈ કામ નથી. તારા પિયર ચાલી જા.

મેં જવાબ ન આપ્યો કારણ કે હું જાણતી હતી કે જ્યારે મારા પતિ હતા ત્યારે આ લોકો મને પરેશાન કરતા હતા તો તેમના ગયા પછી તેઓ મને કેવી રીતે ટેકો આપશે? આ લોકો મને અહીં રહેવા નહીં દે. તેથી જ થોડા દિવસો પછી હું એક-બે જોડી કપડાં લઈને મારા પિતાના ઘરે ચાલી ગઈ.

પિતાના ઘરે પહોંચી તો એમના માટે પણ સમસ્યા બની ગઈ. મારી હાલત જોઈને તે ખૂબ જ પરેશાન થઈ જતા. તે છુપાઈને રડી લેતા. તે વિચારતા હતા કે તેની દીકરી સાથે શું થયું છે. મારી દીકરીનું ભવિષ્ય કેવું હશે. હવે તેનું ધ્યાન કોણ રાખશે.

મારા પિતા ઈચ્છતા હતા કે હું ફરીથી લગ્ન કરું. તેણે મને ઘણી વાર કહ્યું, પણ મેં દર વખતે ના પાડી. આજ સુધી મારા મગજમાં બીજા લગ્નનો વિચાર આવ્યો નથી. મારા પતિએ મારા પર એટલો પ્રેમ વરસાવ્યો હતો કે તેની જગ્યા કોઈ લઈ શકે નહીં.

પતિના ગયા પછી પણ મારા હૃદયમાં તેમના માટે જે સ્થાન હતું એ જ રહ્યું. હું એ જગ્યાએ બીજા કોઈને એક ક્ષણ માટે પણ રાખી શકું નહીં. એટલા માટે મેં બીજા લગ્ન નથી કર્યાં.

મારી હાલત જોઈને મારા પિતાજી ખૂબ ચિંતિત થઈ જતા. ઘણી વખત તે ડિપ્રેશનમાં પણ જતા રહેતા. એક વર્ષ પછી તેમનું અવસાન થયું. મારા પિતાના ગયા પછી હું સાવ એકલી પડી ગઈ. ભાડાનું મકાન હતું. કમાણી કરવાનો કોઈ સ્ત્રોત નહોતો. પિતા પણ કોઈ સંપત્તિ નહોતા છોડી ગયા.

હું કેવી રીતે જીવીશ, કેવી રીતે રહીશ, મને કાંઈ સમજાતું નહોતું. આ પછી એક સંબંધીએ બનારસ જવાનું કહ્યું. ત્યાં તારું જીવન વ્યતિત થઈ જશે. એ પછી હું બનારસ આવી ગઈ. અહીં બિરલા વિધવા આશ્રમમાં રહેવા લાગી.

હું અહીં 12 વર્ષથી છું. અમે આજ સુધી આ આશ્રમમાં ક્યારેય હોળી નથી ઊજવી. તહેવાર દરમિયાન દરેક વ્યક્તિ તેમના રૂમમાં મૃત રહે છે. આખરે શું કરવાનું છે… કોના માટે ઉત્સવ ઊજવવો. પ્રિયજનો વિના તહેવારનો અર્થ શું છે.

અહીં માત્ર દીવાલો છે. કોઈ ક્યારેય આવતું નથી કે જતું નથી. ક્યારેક દાતા સીડી ઉપર આવે છે, બાકી સન્નાટો છવાયેલો રહે છે.

મારા ઘરની સામે એક સ્મશાન છે. કાશીનું સ્મશાન, પણ સ્મશાનગૃહ જેવું લાગતું નથી, પણ આ આશ્રમ સ્મશાન જેવો લાગે છે. અહીંયાં સન્નાટો છે. અહીંની એકલતાના કારણે ક્યારેક મને ગભરામણ થાય છે.

પણ શું કરવું, ક્યાં જવું, કોની સાથે વાત કરવી, મોબાઈલ પણ કેટલો સાથ આપશે. હું હંમેશાં હોળી દરમિયાન મારા પતિને યાદ કરું છું. ક્યારેક હું વિચારું છું કે ભલે તે બીમાર હોત, પણ તે મારી નજર સામે હોત. હું ગમે તેમ કમાઈને પણ એને ખવડાવત. હું વિધવા તો ન હોત. હવે શરીર પણ સાથ છોડી રહ્યું છે. જીવન પસાર કરવા માટે અહીં એક એક દિવસ પસાર કરવો પડે છે.