બ્લેકબોર્ડઢીંગલી પર લોટ, લાલ રંગ લગાવ્યો અને ચીસો પાડવા લાગી:18 વર્ષથી બાળક ન થયું, ઢીંગલી જ ભલે હોય, કોઈ વાંઝણી તો નહીં કહે

‘તું વાંઝણી છો વાંઝણી. સવાર-સવારે મનહૂસ ચહેરો દેખાયો. ખબર નહીં આજે ખાવા મળશે કે નહીં. જ્યારે હું 18 મહિના પછી ગર્ભવતી થઈ, ત્યારે મને લાગ્યું કે આ કમનસીબના દિવસો પાછા આવી ગયા છે. હવે આ બધા ટોણા સાંભળવા નહીં પડે, પરંતુ 2 મહિના પછી બાળક બગડી ગયું. હવે લોકોને શું કહેતી… મેં કોઈને કંઈ કહ્યું જ નહીં. 6 મહિના સુધી બધાને એમ જ હતું કે હું માતા બનવાની છું.

એક દિવસ પેટમાં દુખાવો થયો. ડૉક્ટરને બતાવી આવી અને પલંગ પર સૂઈ ગઈ. ત્યારે એક જૂની ઢીંગલી દેખાઈ. રાત્રે ઢીંગલીને લોટમાં લપેટીને બાળક જેવી બનાવી દીધી. રૂમમાં અને પલંગ પર લોહી જેવો લાલ રંગ ફેલાવી દીધો. પછી જોરથી ચીસો પાડવા લાગી. એ પછી શું થયું, આખી દુનિયાને ખબર પડી. ટીવી, અખબારો દરેક જગ્યાએ મારી બદનામી થઈ ગઈ.’

આટલું કહીને નિશા ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડી પડી. પોતાનો ચહેરો છુપાવી લે છે.

હકીકતમાં, ગયા મહિને સમાચાર આવ્યા હતા કે યુપીના ઇટાવામાં એક મહિલાએ પ્લાસ્ટિકની ઢીંગલીને જન્મ આપ્યો છે. લોકો રસ લઈને સમાચાર વાંચ્યા. ગામલોકોએ તેને પાગલ જાહેર કરી દીધી. હોસ્પિટલવાળાઓએ તેને છેતરપિંડીની યુક્તિ ગણાવી, પરંતુ મહિલાની વાત કોઈએ સાંભળી નહીં. એ સ્ત્રી એટલે નિશા.

હું નિશા સાથે વાત કરવા દિલ્હીથી 335 કિમી દૂર ઇટાવા જિલ્લાના રામિકાવર ગામમાં પહોંચી...

રામિકાવર નિશાનું સાસરું છે. ઘરનું સરનામું પૂછવા પર ચોરા પર બેઠેલા એક વૃદ્ધ કહે છે, 'તેણે આખા ગામનું નામ બદનામ કર્યું છે. તેના પર કાર્યવાહી થવી જોઈએ.’

જેવી હું તેની સાથે વાત કરવા માટે કેમેરો ચાલુ કરું છું, તે ઉઠે છે અને ચાલવા લાગે છે. જતી વખતે તેઓ નિશાના ઘરનું સરનામું પણ કહેતા જાય છે.

અહીંથી હું નિશાના ઘરે પહોંચું છું. લાલ સાડીમાં સજ્જ નિશાની સાસુ રમા દેવી ખાટલા પર બેઠી છે. કેમેરો જોતાં જ તે કહે છે, 'જે થઈ ગયું તે થઈ ગયું, હવે હું શું કરી શકીએ? ઘણી બદનામી થઈ છે. તમે કેમ વાત આગળ વધારી રહ્યા છો. જવા દો.’

મેં પૂછ્યું નિશા ક્યાં છે?

જવાબ મળ્યો- તે ઘટના પછી પુત્ર ગામમાં આવ્યો અને પુત્રવધૂને સાથે લઈને ફતેહપુર સીકરી જતો રહ્યો.

પુત્રવધૂના આ નિર્ણય પર રમા દેવીએ શું કહ્યું, આગળ જણાવીશ. અહીંથી હું ફતેહપુર સીકરી જવા નીકળું છું.

અહીં નિશા અને તેનો પતિ બંને ભાડાના નાના રૂમમાં રહે છે. આ રૂમમાં ખાવું, પીવું અને સૂવાનું બધુ. પલંગ પર બેઠેલી નિશા લાલ દુપટ્ટામાં ચહેરો છુપાવીને રડી રહી છે. તેના આંસુ લૂછીને તે મને ચા-પાણી માટે પૂછે છે. હું કહું છું કે હું ચા પીને જ આવી છું. આ પછી તે સંકોચાઈને બેડ પર એક ખૂણામાં બેસી જાય છે.

નિશા કહે છે, '18 વર્ષની ઉંમરે તે તેના સાસરે આવી હતી. ખૂબ પ્રેમ મળ્યો, પણ હું બાળક પેદા ન કરી શકી. ઈટાવાથી લઈને દિલ્હી, ગુરુગ્રામ દરેક જગ્યાએ પતિએ મારી સારવાર કરાવી. હું 18 વર્ષથી દવાઓ લઈ રહી છું, પરંતુ કોઈ ફાયદો થયો નથી.

મોટી જેઠાણીને ચાર બાળકો છે. તેઓ વારંવાર કહે છે - તું વાંઝણી છો, તું વાંઝણી જ રહીશ, તને ક્યારેય સંતાન નહીં થાય. તું બાળક પેદા જ કરી શકતી નથી. મને તેના શબ્દો ખૂંચતા હતા.

દેરાણીને એક પુત્ર હતો. તે મારી સાથે જ વધુ રહેતો હતો. તેની માતા કહેતી હતી કે તમને સંતાન ન હોય તો શું થયું, આને તમારું બાળક સમજો, પરંતુ થોડા વર્ષો પછી તે પણ ન્યુમોનિયાથી મૃત્યુ પામ્યો. આ પછી મને અભાગણી, મનહૂસ, ખબર નહીં શું શું કહેવા લાગ્યા.

લોકો કહેવા લાગ્યા કે બાળકનું મોત આના પડછાયાને કારણે થયું છે. દેરાણીને ચાર વર્ષ સુધી બાળક થયું નહોતું. જેઠાણી મને જોઈને તેના બાળકોને દૂર કરી દેતા હતા.

જો સવારે-સવારે કોઈની સામે આવી જતી તો લોકો મોં ફેરવી લેતા. કહેતા કે નિઃસંતાનનો ચહેરો ક્યાં જોયો? આજે ખાવાનું પણ નહીં મળે. જો તે કોઈના લગ્નમાં ગઈ હોય તો લોકો કહેવા લાગતા કોઈ શુભ પ્રસંગે અપશુકન કરવા ક્યાંથી આવી ગઈ.

હું લોકોની આવી વાતોથી પરેશાન હતો. મને પોતે જ લાગવા માંડ્યું કે એ મારી ભૂલ હતી. મને એવું લાગ્યું કે મારું જીવન ત્યાગીને, ઘર છોડીને ક્યાંક જવાનું મન થયું. હું પૂજા કરતો તો ભગવાનની મૂર્તિ ઉપાડીને ક્યાંક ફેંકી દેવાનું મન થતું. મારી વાત સાંભળનાર કોઈ ન હતું.

નિશા કહે છે, 'આ વર્ષે મે-જૂનની વાત છે. અઢી મહિના સુધી પિરિયડ આવ્યો ન હતો. જ્યારે મેં પ્રેગ્નન્સી કીટથી તપાસ કરી તો પરિણામ પોઝીટીવ આવ્યું. પરિવારના દરેક લોકો ખૂબ ખુશ થઈ ગયા, પરંતુ 15 દિવસ પછી બાળક બીમાર થઈ ગયો. અગાઉ પણ બે-ત્રણ વાર આવું બન્યું હતું.

મેં વિચાર્યું કે જો હું મારા પરિવારને કહીશ તો લોકો કહેશે કે તે ખોટું બોલી રહી છે. ડરના કારણે હું કોઈને કહેવાની હિંમત એકઠી કરી શક્યો નહીં. પતિને પણ કશું કહ્યું નહીં.

દર મહિને ડૉક્ટર પાસે જતો રહ્યો. ભાઈ-ભાભી બહાર બેસતા અને હું અંદર વંધ્યત્વની સારવાર કરાવતો. ઘરે આવીને તે કહેશે કે બાળક સારું છે. કઈ વાંધો નથી. આ રીતે મેં 6 મહિના સુધી કોઈને કહ્યું નહીં કે બાળક બગડી ગયું છે.

એક દિવસ પેટમાં દુખાવો થયો. જ્યારે તે ડોક્ટરને બતાવીને આવી તો તેને ઘરમાં એક જૂની ઢીંગલી મળી. મને લાગ્યું કે તે જીવંત બાળકને જન્મ આપી શકશે નહીં. કમ સે કમ મૃત બાળક જન્મે તો વંધ્યત્વનો ડાઘ તો દૂર થાય. લોકો મને કમનસીબ નહીં કહે.

આ પછી રાત્રે લાલ કલર ઉમેરીને કણક ભેળવો. જ્યારે બધા સૂઈ ગયા, ત્યારે તેણે તે લોટ ઢીંગલી પર લગાવ્યો. તેને બાળક જેવો બનાવ્યો. પાણીમાં થોડો રંગ ઓગાળીને રૂમમાં અહીં-ત્યાં ફેલાવો. પછી ચીસો પાડવા લાગી. અવાજ સાંભળીને સાસુ અને અન્ય લોકો આવ્યા. ત્યારે વિચાર્યું ન હતું કે તે જીવનની સૌથી મોટી ભૂલ સાબિત થશે.

શું પતિ કે સાસુ પતિના બીજા લગ્ન માટે પૂછે છે?

નિશા કહે, 'પતિ કહે છે ચિંતા ના કર. હું તમને શ્રેષ્ઠ ડૉક્ટર દ્વારા સારવાર અપાવીશ. હું તમને થોડા સમય માટે છોડી દઈશ. સાસુ અને સસરા પણ પતિના બીજા લગ્ન કરવા વિશે કહેતા નથી તે, પરંતુ મારા કારણે તેઓ ચોક્કસપણે નારાજ છે.

હવે નિશાના સાસુ સાથેની વાતચીત પર પાછા આવીએ છીએ…

રમા દેવી કહે છે, 'પુત્રવધૂ દીકરા સાથે રહે છે. છઠ્ઠો મહિનો ચાલી રહ્યો હતો. અમે ખૂબ ખુશ હતા. એક દિવસ મને ફોન આવ્યો કે મને પેટમાં દુખાવો છે. નાના પુત્રને મોકલ્યો અને તેને અહીં બોલાવ્યો જેથી તે ડૉક્ટરને બતાવે.

મને અહીં આવ્યાને બે-ત્રણ દિવસ જ થયા હતા. તેણીએ દિવસ દરમિયાન કહ્યું - મમ્મી ખૂબ પીડામાં છે. મને લાગ્યું કે હવામાં ભૂતનો અફેર છે, તેથી મેં સાંજે નજીકમાં રહેતા એક વળગાડના માણસને બોલાવ્યો. તેણે એક્સરસાઇઝ કરી. એ પછી પુત્રવધૂ સૂઈ ગઈ. અમે બધા પણ સૂઈ ગયા.

તે સવારના 3:30 થી 4 વાગ્યાની વચ્ચે છે. પુત્રવધૂ અચાનક ચીસો પાડવા લાગી. અવાજ સાંભળીને હું તેના રૂમમાં ગયો અને ફ્લોર પર લોહી જોયુ. બાળક નજીકમાં પડેલું હતું. હું ડરી ગયો અને રડવા લાગ્યો. થોડું અંધારું હતું એટલે બહુ સ્પષ્ટ જોઈ શકાતું ન હતું.

રડવાનો અવાજ સાંભળીને પાડોશીની વહુ આવી. પૂછ્યું - કાકી શું થયું? મેં ધ્યાન દોર્યું કે બાળક પડી ગયું હતું. તેણે સ્પર્શ કર્યો અને જોયું અને કહ્યું - કાકી, આ કેવું બાળક છે.

એટલામાં પાડોશમાંથી બે-ચાર મહિલાઓ પણ આવી ગઈ. કોઈએ કહેવાનું શરૂ કર્યું - ભૂતને ડાકણનો કબજો છે, બાળકનું લોહી ચૂસી ગયું છે, હાડકાં રહી ગયા છે. આ પછી મેં આશાને ફોન કર્યો. આશાએ પુત્રવધૂને હોસ્પિટલ લઈ જવાનું કહ્યું. જ્યારે એમ્બ્યુલન્સ ન મળી ત્યારે તે આશા સાથે ઓટોમાં તેની પુત્રવધૂ સાથે કોમ્યુનિટી સેન્ટર પહોંચી.

નાના છોકરાએ કહ્યું બાળકને પણ લઈ જાવ. ડૉક્ટર પાસે તપાસ કરાવશે, જ્યારે પણ તેને બાળકો હશે, તે આવું છે.

શું તમને પહેલાં કસુવાવડ થઈ છે?

બે વાર સારા સમાચાર હતા, પરંતુ તે પહેલાથી જ ખરાબ હતા.

આ પછી હું હોસ્પિટલ પહોંચી જ્યાં નિશાને તપાસ માટે લઈ જવામાં આવી હતી. અહીં હું કોમ્યુનિટી સેન્ટરના મેડિકલ સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ ડૉ. વિનોદ કુમાર શર્માને મળ્યો.

કહેવાય છે કે, 'મહિલા સવારે 6 વાગ્યે તેની સાસુ સાથે આવી હતી. તે પોતાની સાથે એક નવજાત શિશુ પણ લઈને આવ્યો હતો. બાળક માટીની ઢીંગલી જેવું લાગતું હતું. અમે કહ્યું કે દાખલ થઈ જાવ, પણ પેલી સ્ત્રી ત્યાંથી નીકળી ગઈ. બાળકને હોસ્પિટલમાં છોડી દીધું. આ પછી અમે બાળકની તપાસ કરી. તેના પર પ્લાસ્ટિકની ઢીંગલી પર લોટ લગાવ્યો હતો. પછી તેને લાલ રક્ત રંગથી દોરવામાં આવ્યું હતું.

મહિલાએ આવું કેમ કર્યું?

ડૉ. વિનોદ શર્મા કહે છે કે, 'મહિલાએ પોતાની વંધ્યત્વ છુપાવવા માટે એક ખેલ કર્યો હતો.'

જેમાં રમા દેવી કહે છે કે તેમને ઘણું પૂછવામાં આવ્યું, ઠપકો પણ આપવામાં આવ્યો, પરંતુ તેણે કશું કહ્યું નહીં, બસ રડતી જ રહી. તેને 4 દિવસ સુધી ચોકી કરવી પડી હતી જેથી તે કોઈ ખોટું પગલું ન ભરે. પુત્રએ જે કમાણી કરી તેના કરતાં પુત્રવધૂની સારવાર પાછળ વધુ ખર્ચ કર્યો.

મેં પૂછ્યું, તમે દીકરાના બીજા લગ્ન નહીં કરો?

બીજા લગ્ન વિશે ક્યારેય વિચાર્યું નથી.

આ પછી હું ઈન્દ્રેશને મળી. તે નિશાની નાની બહેન છે અને ઇટાવાની એક ખાનગી શાળામાં શિક્ષિકા છે.

તે કહે છે, 'દીદી ખૂબ જ પરેશાન રહેતી હતી. જ્યારે પણ વાત થતી ત્યારે તે રડતી. લોકો તેને દરેક બાબતમાં ટોણા મારતા હતા કે તેને સંતાન નથી. દરેક જગ્યાએ એવું લાગ્યું કે તેઓ કમનસીબ છે. એક વખત તો ભાઈ-ભાભીનું મન પણ બીજા લગ્ન કરવા લોકોનું મન થઈ ગયું હતું.

આ સમગ્ર ઘટના અંગે મેં નિશાના પતિ સાથે વાત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પરંતુ તેમને મળી શક્યા નહીં. નિશા, તેની સાસુ અને ગામના લોકો સાથે વાત કર્યા બાદ એક વાત સ્પષ્ટપણે જાણવા મળે છે કે નિશા પર જુલમ થયો છે. નિશા કે તેના સાસુ તેને જાહેર કરવાનું ટાળી રહ્યા છે, પરંતુ નિશાનાનો દરેક શબ્દ કહી રહ્યો છે કે તેણે કઈ લાચારીમાં આ પગલું ભર્યું હશે.

નોંધ- ડોક્ટરના નામ સિવાય બાકીના બધાના નામ બદલ્યા છે...