ભાસ્કર ઇન્ડેપ્થ:સેક્સ કરતાં પહેલાં સ્પેનમાં યુવતીએ 'હા’ કહેવું જરૂરી, જો ચૂપ રહી કે વિરોધ ન કર્યો તો માની લેવાશે રેપ

7 જુલાઈ 2016. સ્પેનનું પેમ્પલોના શહેર, જ્યાં દર વર્ષે બુલ રેસ યોજાય છે. અહીં એક 18 વર્ષની છોકરી પર 5 લોકોએ ગેંગરેપ કર્યો હતો. રેપ કરતી વખતે એક વીડિયો પણ રેકોર્ડ કરવામાં આવ્યો હતો. આ વીડિયોમાં મહિલા વાંધો ઉઠાવતી નહીં પણ મૌન જોવા મળી રહી છે.

વીડિયોને ટાંકીને કોર્ટે તેને દુષ્કર્મ ગણવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. એવી દલીલ કરવામાં આવી હતી કે છોકરી દુષ્કર્મનો કોઈ પુરાવો રજૂ કરી શકી ન હતી અને ન તો તેણે જાતીય કૃત્ય સામે સ્પષ્ટપણે વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. કોર્ટે પાંચેય આરોપીઓને દુષ્કર્મના નહીં પરંતુ માત્ર જાતીય સતામણી માટે દોષિત ઠેરવ્યા છે. તેને 'વુલ્ફ પેક કેસ' કહેવામાં આવતું હતું. કોર્ટના નિર્ણય સામે દેશભરમાં વિરોધ પ્રદર્શનો થયા હતા.

6 વર્ષ પછી…
26 મે 2022. સ્પેનિશ સંસદના નીચલા ગૃહમાં એક બિલ પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. આ બિલ અનુસાર, સ્પેનમાં પીડિતાને હવે સાબિત કરવાની જરૂર નથી કે તેની સાથે દુષ્કર્મ થયો છે. જો તેણે જાતીય કૃત્ય માટે સ્પષ્ટપણે સંમતિ ન આપી હોય, તો તેને દુષ્કર્મ ગણવામાં આવશે. મૌન રહેવું કે વિરોધ ન કરવો એ સંમતિ ગણાશે નહીં. આ બિલને 'ઓન્લી યસ મીન્સ હા' કહેવામાં આવી રહ્યું છે. નીચલા ગૃહ દ્વારા પસાર થયા બાદ હવે તેને સ્પેનની સેનેટમાં રજૂ કરવામાં આવશે.

આજે ભાસ્કર ઈન્ડેપ્થમાં આપણે જાણીશું કે આખી દુનિયામાં સ્પેનના 'ઓન્લી યસ મીન્સ યસ' કાયદાની આટલી ચર્ચા શા માટે થઈ રહી છે?

લેખમાં આગળ વધતાં પહેલાં અમે આ મતદાન પર તમારો અભિપ્રાય જાણવા માગીએ છીએ…

'ઓન્લી યસ મીન્સ યસ' બિલમાં શું છે?
26 મેના રોજ સ્પેનના નીચલા ગૃહમાં ગેરંટી ઓફ સેક્સ્યુઅલ ફ્રીડમ બિલ પસાર કરવામાં આવ્યું હતું. 201માંથી 140 સાંસદોએ તેના સમર્થનમાં મતદાન કર્યું હતું. હવે આ બિલ ત્યાંની સેનેટમાં રજૂ કરવામાં આવશે. અહીંથી પસાર થયા બાદ આ બિલ કાયદો બની જશે.

અહીં અમે તમને આ બિલની મુખ્ય બાબતો જણાવી રહ્યા છીએ...

આ તો થઈ બિલ વિશેની વાત. હવે આપણે જાણીએ કે આ કેસોમાં ગુનેગારો સામે શું કાર્યવાહી કરવામાં આવશે...
'ઓન્લી યસ મીન્સ હા' બિલ હેઠળ, અપરાધીને સંમતિ વિના શારીરિક સંબંધ બાંધવા બદલ 15 વર્ષ સુધીની જેલ થઈ શકે છે. આ સિવાય જાતીય હિંસા કરનાર સગીરને લિંગ સમાનતાની તાલીમ અને લૈંગિક શિક્ષણ આપવામાં આવશે. ડિજીટલ ક્ષેત્ર પર વિશેષ ધ્યાન આપીને અભ્યાસમાં સેક્સ એજ્યુકેશન ફરજિયાત બનાવવામાં આવશે. આનાથી દરેક વ્યક્તિ જાતીય સ્વતંત્રતાના મહત્વ વિશે જાગૃત થશે.

બિલ હેઠળ આવા કેસમાં પીડિત લોકો માટે 24-કલાક ક્રાઈસિસ સેન્ટર્સ પણ શરૂ કરવામાં આવશે. પીડિતા અને તેના પરિવારનું ખાસ ધ્યાન રાખવામાં આવશે. બિલમાં, સ્પેનિશ સરકારે 2024 સુધીમાં દરેક પ્રાંતમાં ઓછામાં ઓછું એક કટોકટી કેન્દ્ર ખોલવાનું વચન આપ્યું છે.

સ્પેને તાજેતરમાં પિરિયડ્સમાં પેઇડ લીવનો મોટો નિર્ણય લીધો છે
17 મે 2022 ના રોજ, સ્પેનિશ સરકારે એક ખરડો પસાર કર્યો જે મુજબ તેમના સમયગાળા દરમિયાન ખેંચાણથી પીડાતી મહિલાઓને પેઇડ રજા આપવામાં આવશે. આ સાથે સ્પેન આવું કરનાર પહેલો યુરોપિયન દેશ બન્યો. બિલ અનુસાર, સ્પેનમાં કોઈ પણ મહિલાને પીરિયડ્સના કારણે દુખાવો થતો હોય તો તેણે ડોક્ટરની સલાહ લેવી પડશે. જો ડૉક્ટર પીડાને ધ્યાનમાં રાખીને રજાની ભલામણ કરે છે, તો તે મહિલાને 3-5 દિવસની પેઇડ રજા આપવામાં આવશે.

જો કે, આ બિલ હજુ પણ દેશની સેનેટમાં રજૂ કરવામાં આવશે. ત્યાંથી પસાર થયા બાદ જ તેને કાયદા તરીકે અપનાવવામાં આવશે. આ બિલ હાઈસ્કૂલોમાં ગર્ભનિરોધક દવાઓ અને પીરિયડ-સંબંધિત ઉત્પાદનોના મફત વિતરણ વિશે પણ વાત કરે છે. સાથે જ સ્પેનમાં સેક્સ એજ્યુકેશનને ફરજિયાત બનાવવાની વાત ચાલી રહી છે.

અને હવે વાત ભારત વિશે. જાણીએ કે ભારતમાં સંમતિ વિના સેક્સ પર કાનૂની સ્થિતિ શી છે...
આઈપીસીની કલમ 375 હેઠળ, આ સંજોગોમાં બનેલા શારીરિક સંબંધ દુષ્કર્મ ગણાશે-

આ સિવાય જો મહિલાની ઉંમર 18 વર્ષથી ઓછી છે એટલે કે તે સગીર છે તો કોઈપણ સંજોગોમાં અને તેની મરજીથી પણ બનેલ સંબંધ દુષ્કર્મ ગણાશે.

આઈપીસીમાં 'સંમતિ' શબ્દને પણ સમજાવવામાં આવ્યો છે. આ મુજબ, જ્યારે કોઈ સ્ત્રી સ્પષ્ટપણે અને સ્વેચ્છાએ શબ્દો, હાવભાવ, બોલીને અથવા બોલ્યા વિના શારીરિક સંબંધ બનાવવા માટે હા કહે છે, તો જ તેણીની સંમતિ માનવામાં આવશે.

આ તો થઈ સ્પેનના નવા બિલની વાત. હવે તમે જાણવા માગો છો કે તે વુલ્ફ પેક કેસમાં શું થયું. તો તમને જણાવી દઈએ કે લોકોના આક્રોશ બાદ 2019માં સ્પેનની સુપ્રીમ કોર્ટે વુલ્ફ પેક કેસને રેપ માનીને તમામ આરોપીઓને 15 વર્ષની જેલની સજા સંભળાવી હતી.