ભાસ્કર એક્સપ્લેનર:ઈન્ટરનેટ વિના મોબાઈલ પર જોઈ શકશો લાઈવ વીડિયો, ફિલ્મો, ક્રિકેટ; કેવી રીતે ક્રાંતિ લાવશે ડાયરેક્ટ ટુ મોબાઈલ ટેકનોલોજી

આવનારા દિવસોમાં, તમે ઇન્ટરનેટ કનેક્શન વિના સીધા તમારા મોબાઇલ પર વીડિયોઝ, ક્રિકેટ જેવી રમતો, મૂવીઝ અને અન્ય મલ્ટીમીડિયા સામગ્રી જોઈ શકશો. આ ડાયરેક્ટ-ટુ-મોબાઈલ એટલે કે D2M બ્રોડકાસ્ટિંગ ટેક્નોલોજી દ્વારા શક્ય બનશે.

ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ટેલિકોમ્યુનિકેશન એટલે કે DoT અને દેશની જાહેર સેવા પ્રસારણકર્તા પ્રસાર ભારતી આના પર કામ કરી રહ્યા છે. આ ટેક્નોલોજીના પરીક્ષણ માટે DoT એ ગયા વર્ષે જ IIT કાનપુર સાથે ભાગીદારી કરી હતી. DoTએ આ માટે એક કમિટી પણ બનાવી છે.

આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ શું છે આ D2M ટેક્નોલોજી? આખરે, ઈન્ટરનેટ વગર મોબાઈલ પર વિડિયો કેવી રીતે પ્રસારિત થશે? આ ટેક્નોલોજી મોબાઇલની આખી દુનિયા કેવી રીતે બદલી નાખશે?

આગળ વધતા પહેલા આ સાથે સંકળાયેલા એક પોલમાં સામેલ થઈએ...

ડાયરેક્ટ-ટુ-મોબાઇલ બ્રોડકાસ્ટ આખરે શું છે?
ડાયરેક્ટ-ટુ-મોબાઈલ બ્રોડકાસ્ટ (D2M) એટલે કે તમારા મોબાઈલ પર વીડિયો અને અન્ય મલ્ટીમીડિયા સામગ્રીનું પ્રસારણ.

સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, ઇન્ટરનેટ, કેબલ અથવા ડીટીએચ વિના, તમને સીધા મોબાઇલ ફોનમાં સમાચાર, રમતગમત વગેરેના વીડિયો પ્રસારણની સુવિધા મળશે. આમાં, સમાચાર, ક્રિકેટ અને અન્ય રમતો અને ફિલ્મોથી લઈને હોટસ્ટાર, સોની લિવ, ઝી ફાઈવ, એમેઝોન પ્રાઇમ અને નેટફ્લિક્સ જેવી ટોચની સામગ્રી સુધી, તમે સીધા તમારા ફોન પર ઇન્ટરનેટ વિના અન્ય મલ્ટીમીડિયા સામગ્રીનું પ્રસારણ કરી શકશો.

લોકો તેમના ફોન પર FM રેડિયો કેવી રીતે સાંભળે છે તેના જેવું જ હશે, જેમાં ફોનની અંદરનો રીસીવર રેડિયો ફ્રીક્વન્સીમાં ફેરફાર કરે છે. આની મદદથી લોકો એક ફોન પર બહુવિધ એફએમ ચેનલો સાંભળી શકે છે. એ જ રીતે, D2M દ્વારા મલ્ટીમીડિયા કન્ટેન્ટ પણ ફોન પર સીધું પ્રસારિત કરી શકાય છે. વાસ્તવમાં, આ ટેક્નોલોજી બ્રોડબેન્ડ અને બ્રોડકાસ્ટને જોડીને બનાવવામાં આવશે.

ડાયરેક્ટ-ટુ-મોબાઇલના ફાયદા શું છે?
આ ટેક્નોલોજી વડે લાઈવ ન્યૂઝ, સ્પોર્ટ્સ અને ઓટીટી કન્ટેન્ટ ઈન્ટરનેટ કનેક્શન વિના મોબાઈલ ફોન પર સીધું પ્રસારિત કરી શકાય છે. ખાસ વાત એ છે કે ફોનમાં સીધા જ પ્રસારિત થતા વીડિયો અને અન્ય મલ્ટીમીડિયા કન્ટેન્ટ બફરિંગ વિના સારી ગુણવત્તામાં પ્રસારિત થશે, કારણ કે તેમાં કોઈપણ ઈન્ટરનેટ ડેટાની જરૂર જ નહીં પડે.

આ ટેક્નોલોજીનો સૌથી મોટો ફાયદો એ થશે કે નાગરિકો સાથે સંબંધિત કોઈપણ ચોક્કસ માહિતી તેમના મોબાઈલ પર સીધી પ્રસારિત થઈ શકશે, જે ફેક ન્યૂઝને રોકવામાં, ઈમરજન્સી એલર્ટ જારી કરવામાં અને ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટમાં મદદ કરવામાં મદદ કરશે.

ગ્રાહકોને તે ખૂબ જ ઓછી કિંમતે મળશે

એવું માનવામાં આવે છે કે D2M ટેક્નોલોજી મોબાઇલ ગ્રાહકોની દુનિયા બદલી નાખશે. આ સાથે, તેઓ કોઈપણ મોબાઈલ ડેટાનો ખર્ચ કર્યા વિના સીધા તેમના મોબાઈલ પર વિડિયો ઓન ડિમાન્ડ એટલે કે VoD અથવા OTT સામગ્રી મેળવી શકશે.

સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે તેમને આ સુવિધા ખૂબ જ ઓછા ખર્ચે મળશે. આ સાથે, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મોબાઇલ ઉપભોક્તા પણ સરળતાથી વિડિયો કન્ટેન્ટ જોઈ શકશે, જેમની પાસે ઈન્ટરનેટની સુવિધા નથી અથવા મર્યાદિત ઈન્ટરનેટ સુવિધા છે.

વેપારમાં કેવી રીતે ફાયદો થશે?
આનો સૌથી મોટો ફાયદો ટેલિકોમ સર્વિસ પ્રોવાઈડર્સને થઈ શકે છે. જેઓ તેમના મોબાઇલ નેટવર્કથી D2M ટેક્નોલોજી સાથે બ્રોડકાસ્ટ નેટવર્ક પર વિડિયો ટ્રાફિકને ઑફલોડ કરી શકે છે.

આનાથી તેમને કિંમતી મોબાઈલ સ્પેક્ટ્રમ બચાવવામાં મદદ મળશે. આનાથી મોબાઈલ સ્પેક્ટ્રમના વપરાશમાં સુધારો થશે અને બેન્ડવિડ્થ પરનું દબાણ ઘટશે, જે કોલ ડ્રોપ્સ ઘટાડવામાં અને ડેટાની ઝડપ વધારવામાં મદદ કરશે.

માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયના સચિવ અપૂર્વ ચંદ્રા કહે છે કે ડાયરેક્ટ-ટુ-મોબાઇલ એટલે કે D2M બ્રોડકાસ્ટર્સને ફાયદો કરશે કારણ કે તેમને નવા પ્રેક્ષકો મળશે. હાલમાં, દેશમાં પ્રસારણ ઉપભોક્તાઓની સંખ્યા માત્ર 20-21 કરોડ પરિવારો સુધી મર્યાદિત છે જેમની પાસે ટેલિવિઝન છે. ડાયરેક્ટ-ટુ-મોબાઇલ ટેક્નોલોજીની રજૂઆત સાથે, બ્રોડકાસ્ટર્સના ગ્રાહકોની સંખ્યામાં અનેકગણો વધારો થશે, જે આગામી થોડા વર્ષોમાં 100 મિલિયન સુધી પહોંચી શકે છે, જે 2026 સુધીમાં દેશમાં સ્માર્ટફોન વપરાશકર્તાઓની સંખ્યા હશે. ચંદ્રાનું માનવું છે કે D2M લોકોની જોવાની આદતો બદલશે અને દેશમાં સમાચાર જોવાની સંખ્યા અનેક ગણી વધી જશે.

દર મિનિટે લાખો મિનિટના વીડિયો જોવામાં આવે છે
પ્રસાર ભારતીના અનુસાર, ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ ઈન્ટરનેટ યુઝર્સ ધરાવતા દેશોમાંનો એક છે. દેશમાં 1.2 બિલિયન મોબાઈલ ફોન છે, જેમાંથી લગભગ 750 મિલિયન સ્માર્ટફોન છે. ભારતમાં ઇન્ટરનેટ ટ્રાફિકનો 82% હિસ્સો વિડિયો છે. દેશમાં દર સેકન્ડે 10.1 લાખ મિનિટનો વીડિયો જોવામાં આવે છે, જે એક મહિનામાં 60 અબજ ડીવીડી વ્યૂની બરાબર છે. દર મહિને 240.2 એક્સાબાઇટ્સ અથવા લગભગ 240.2 બિલિયન ગીગાબાઇટ્સ ડેટાનો ઉપયોગ થાય છે. 2017-2022 દરમિયાન લાઇવ ઇન્ટરનેટ વિડિયો ટ્રાફિક 15 ગણો વધ્યો છે. કોરોના મહામારી દરમિયાન સ્વાસ્થ્ય, શિક્ષણ જેવા વિષયો સાથે જોડાયેલા વીડિયોનો વપરાશ ઝડપથી વધ્યો છે.

D2M ટેક્નોલોજી માટે સરકાર શું પગલાં લઈ રહી છે?
DoT એ સ્પેક્ટ્રમ બેન્ડની શક્યતાઓ શોધવા માટે એક સમિતિની રચના કરી છે જે વપરાશકર્તાઓના સ્માર્ટફોન પર પ્રસારણની સુવિધા પૂરી પાડે છે. DoT અને પ્રસાર ભારતીએ આ માટે IIT કાનપુર સાથે ભાગીદારી કરી છે.

DoT સેક્રેટરી કે રાજારામન કહે છે કે બેન્ડ 526-582 MHz મોબાઇલ અને બ્રોડકાસ્ટ બંને સેવાઓ માટે કામ કરી શકે છે.

DoT એ આ બેન્ડના અભ્યાસ માટે એક સમિતિની રચના કરી છે. આ બેન્ડ હાલમાં દેશમાં ટીવી ટ્રાન્સમિટર્સ માટે માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાય છે.

5G બ્રોડબેન્ડ અને બ્રોડકાસ્ટ મળીને ક્રાંતિ લાવશે
D2M ટેકનોલોજી બ્રોડબેન્ડ અને બ્રોડકાસ્ટના કન્વર્જન્સ દ્વારા બનાવવામાં આવશે. તાજેતરમાં, આઈઆઈટી કાનપુર ખાતે 'ડાયરેક્ટ ટુ મોબાઈલ એન્ડ 5જી બ્રોડબેન્ડ કન્વર્જન્સ રોડમેપ ફોર ઈન્ડિયા' શીર્ષકવાળી કોન્ફરન્સમાં ભાગ લેતા, માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયના સચિવ, અપૂર્વ ચંદ્રાએ જણાવ્યું હતું કે ડાયરેક્ટ ટુ મોબાઈલ અને 5જી બ્રોડબેન્ડનું કન્વર્જન્સ કન્વર્જન્સ તરફ દોરી જશે. બ્રોડબેન્ડ અને સ્પેક્ટ્રમના ઉપયોગમાં સુધારો થશે.

તેમણે કહ્યું કે ટેકનોલોજીના અપગ્રેડેશન સાથે હવે બ્રોડકાસ્ટિંગ સેવાઓ માટે બ્રોડબેન્ડ સેવાઓ અને બ્રોડબેન્ડ સેવાઓ માટે બ્રોડકાસ્ટિંગ સેવાઓ પ્રદાન કરવી શક્ય છે.

D2M ટેક્નોલોજી સામેના પડકારો શું છે?
અપૂર્વ ચંદ્રા કહે છે કે જ્યારે ડાયરેક્ટ ટુ મોબાઈલ ટેક્નોલોજી આવશે ત્યારે કેબલ અને ડીટીએચ સેક્ટર જેવા બ્રોડકાસ્ટિંગના પરંપરાગત પ્લેટફોર્મ પર મોટી અસર પડશે, કારણ કે D2Mમાં બ્રોડકાસ્ટિંગ કોઈ પણ મધ્યસ્થી વિના સીધા ઘરોમાં થશે, જે એક મોટો ફેરફાર હશે.

પ્રસાર ભારતીના સીઈઓ શશી શેખર વેમ્પતીનું કહેવું છે કે આ ટેક્નોલોજી હજુ ખૂબ જ પ્રારંભિક તબક્કામાં છે. તેમનું કહેવું છે કે D2M ટેક્નોલોજીને મોટા પાયા પર લોન્ચ કરવાનો સૌથી મોટો પડકાર મોબાઈલ ઓપરેટર્સ સહિત મહત્વના હિતધારકોને સાથે લાવવાનો રહેશે.

માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયના સચિવ અપૂર્વ ચંદ્રા કહે છે કે આ ટેક્નોલોજીને મોટા પાયે શરૂ કરવા માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને કેટલાક નિયમોમાં ફેરફાર કરવા પડશે.