ભાસ્કર એક્સપ્લેનરમોદી હિરોશિમા પહોંચ્યા, અહીં ફેંકાયો હતો પહેલો પરમાણુ બોમ્બ:70 હજાર લાશો વચ્ચે માત્ર 72 કલાકમાં ફરી ઊભા થયેલા શહેરની કહાની

6 ઓગસ્ટ 1945ની સવાર. મારિયાના ટાપુઓથી ઉડાન ભર્યા બાદ અમેરિકન બોમ્બર પ્લેન 'એલોના ગે' જાપાનના શહેર હિરોશિમા પહોંચ્યું હતું. ઈતિહાસનો પહેલો પરમાણુ બોમ્બ સવારે 8.15 વાગ્યે આ વિમાનમાંથી છોડવામાં આવ્યો હતો. 43 સેકન્ડ સુધી હવામાં રહ્યા પછી, 'લિટલ બોય' હવામાં જ વિસ્ફોટ થઈ ગયો.

મશરૂમના આકારનો એક વિશાળ અગનગોળો ઉછળ્યો અને આસપાસનું તાપમાન 3000થી 4000 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી પહોંચી ગયું. બ્લાસ્ટને કારણે એટલો જોરદાર પવન ફૂંકાયો કે 10 સેકન્ડમાં જ આ બ્લાસ્ટ આખા હિરોશિમામાં ફેલાઈ ગયો. 70,000 લોકો થોડીવારમાં માર્યા ગયા, તેમાંથી ઘણા લોકો જ્યાં હતા ત્યાં વરાળ થઈ ગયા.

આ ઘટનાના 78 વર્ષ બાદ જાપાનના હિરોશિમા શહેરમાં વિશ્વના અમીર દેશોના સંગઠન 'G7'ની બેઠક યોજાઈ રહી છે. જેમાં ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પણ અતિથિ તરીકે હાજરી આપવા પહોંચ્યા છે.

તમે અગાઉ પણ હિરોશિમાના વિનાશની કહાની વાંચી અને સાંભળી હશે. આજે અમે હિરોશિમાના નિર્માણની સ્ટોરી જણાવીશું. 6 ઓગસ્ટ 1945ના રોજ થયેલા પરમાણુ વિસ્ફોટ પછીના 24 કલાક, 48 કલાક અને 72 કલાકમાં આ શહેર કેવી રીતે પાછું ઉભું થવા લાગ્યું...

બ્લાસ્ટના 24 કલાકની અંદર…

પાણીપુરવઠો શરૂ કર્યો
જ્યાં બોમ્બ પડ્યો હતો ત્યાંથી શહેરની મુખ્ય પાણીપુરવઠાની ઇમારત લગભગ 2.8 કિલોમીટર દૂર આવેલી હતી. બોમ્બ પડ્યા બાદ પંપ હાઉસની છત અને દીવાલો ધરાશાયી થઈ ગઈ હતી. પરંતુ ત્યાં સુધીમાં જે જળાશયમાં આ પંપ પાણી પહોંચાડતા હતા તે સંપૂર્ણ ભરાઈ ગયું હતું. પંપને ફરીથી શરૂ કરવું જરૂરી હતું.

જાપાનના સ્થાનિક અખબાર ચુગોકુ શિમ્બુનના અહેવાલ મુજબ, પાણી પુરવઠા વિભાગના એન્જિનિયર કુરો હોરિનો આવા સંજોગોમાં નાશ પામેલા પંપ પર પહોંચ્યા. ત્યાં તેમણે ભારે તેલથી ચાલતો બેકઅપ પંપ સક્રિય કર્યો.

51 વર્ષના હોરિનો પોતે તેમના શરીર પર ગંભીર રીતે દાઝેલા હતા, પરંતુ તેમ છતાં તેમણે તેમની ફરજો નિભાવી હતી. તેમની બહાદુર, ઝડપી કાર્યવાહીને કારણે, હિરોશિમા જળાશયને સૂકવવાથી બચાવી લેવામાં આવ્યું હતું અને શહેરમાં પાણીનો અભાવ થયો ન હતો.

જોકે જૂના પંપ ચાલુ કરવામાં ચાર દિવસનો સમય લાગ્યો હતો. પાણી પુરવઠાને અવિરત રાખવા માટે, સપ્લાય પાઈપોનું મોટું સમારકામ કરવામાં આવ્યું, જે આગામી થોડા વર્ષોમાં પૂર્ણ થયું.

વીજળી પાછી આવી
હિરોશિમા પીસ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના જણાવ્યા અનુસાર, શહેરના ઉજિના વિસ્તારમાં અને રેલવે સ્ટેશનની આસપાસ 7 ઓગસ્ટે વીજળી પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. તે જ સમયે, આગથી બચેલા 30 ટકા ઘરોમાં વીજળી પુનઃસ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. જ્યારે 1945માં નવેમ્બર મહિના સુધીમાં ફરી તમામ ઘરોમાં વીજળી પહોંચી ગઈ હતી.

પોલીસ સ્ટેશન રાહત કેન્દ્ર બન્યું
જે જગ્યાએ બોમ્બ પડ્યો હતો, ત્યાં બે ચોરસ કિલોમીટરની ત્રિજ્યામાં સૌથી વધુ વિનાશ થયો હતો. પરંતુ કોંક્રીટનું હિગાશી પોલીસ સ્ટેશન બિલ્ડીંગ બચી ગયું, જે 24 કલાકની અંદર "નર્વ સેન્ટર ફોર રિસર્ચ એન્ડ રેસ્ક્યુ એન્ડ રીલીફ ઓપરેશન"માં રૂપાંતરિત થયું. ઝડપથી ઘાયલ થયેલા અને રેડિયેશનથી પ્રભાવિત લોકોને સારવાર માટે અહીં લાવવામાં આવ્યા.

બ્લાસ્ટના 48 કલાકની અંદર…
કારસેવા અને વીજપુરવઠો શરૂ થયો
સ્કાય હિસ્ટ્રીના અહેવાલ મુજબ, શહેરની એક લાઈનમાં બોમ્બ પડ્યાના એક દિવસ બાદ જ ટ્રેન અને કાર સેવા ફરી શરૂ થઈ હતી. હિરોશિમા સ્ટેશનથી પડોશી શહેર યોકોગાવા સુધીની લાઇન 8 ઓગસ્ટે રાહત પ્રયાસોને ઝડપી બનાવવા માટે ખોલવામાં આવી હતી.

બ્લાસ્ટના 72 કલાકની અંદર…
બેંક ઓફ જાપાને કામ શરૂ કર્યું
પરમાણુ હુમલામાં બેંક ઓફ જાપાનની હિરોશિમા શાખાના 18 કર્મચારી અને ફાઇનાન્સ બ્યુરોના એક ડઝન કર્મચારીઓ માર્યા ગયા હતા. આ હોવા છતાં બેંકે બે દિવસ પછી 8 ઓગસ્ટના રોજ ફરીથી કામગીરી શરૂ કરી. એટલું જ નહીં, બેંકે તેના બિલ્ડિંગમાં અન્ય 11 બેંકોને પણ જગ્યા આપી હતી, જેની ઈમારતો જમીનદોસ્ત થઈ ગઈ હતી.

વિસ્ફોટના 10 વર્ષ પછી... મોટા ભાગની ઇમારતો પાછી ઊભી થઈ
હિરોશિમામાં રાહત કામગીરી અને રિકવરીમાં ઘણી સંસ્થાઓ અને સેવાઓએ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી. જોકે, હિરોશિમાને ફરી પહેલાંની જેમ ઊભું થતાં વર્ષો લાગ્યાં. રિકવરીની આ પ્રક્રિયા 1949થી ઝડપથી શરૂ થઈ, જ્યારે જાપાની સરકારે હિરોશિમા માટે એક વિશેષ કાયદો લાગુ કર્યો. આ કાયદા દ્વારા શહેરના વિકાસ માટે સરકારી અને લશ્કરી જમીનનો મોટો હિસ્સો ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવ્યો હતો.

યુદ્ધ પછી તરત જ હિરોશિમાના વિકાસની સૌથી મોટી સમસ્યા ભંડોળની હતી. પછીના વર્ષોમાં જાપાનીઓની જબરદસ્ત પ્રગતિથી શહેરને ફાયદો થયો. પરમાણુ હુમલામાં શહેરની 92% ઇમારતોને નુકસાન થયું હતું, તે પણ કાટમાળને દૂર કર્યા પછી ફરીથી બનાવવામાં આવી હતી. દસ વર્ષ પછી, 1955માં, હિરોશિમાની વસતિ પાછી સાડા ચાર લાખ થઈ ગઈ હતી.

આજે હિરોશિમાની સ્થિતિ કેવી છે?
આજે હિરોશિમા 1.2 મિલિયનની વસતિ ધરાવતું શહેર છે. હિરોશિમા આજે મોટર વાહનો, ફૂડ પ્રોસેસિંગ અને મશીનરી સંબંધિત ઉદ્યોગોનું મુખ્ય કેન્દ્ર છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે, આજે શહેરની ઔદ્યોગિક અને ઘરેલું વીજળીની એક ચતુર્થાંશ જરૂરિયાત પરમાણુ ઊર્જા દ્વારા પૂરી થાય છે.

ઓનોલા ગેએ જ્યાં બોમ્બ ફેંક્યો તે સ્થળ આજે ત્રણ એકરનું શાંતિ સંકુલ છે જેમાં મેમોરિયલ પાર્ક, મ્યુઝિયમનો સમાવેશ થાય છે. 1.6 કિમીનો વિસ્તાર જે બોમ્બથી સંપૂર્ણપણે નાશ પામ્યો હતો, આજે ત્યાં બહુમાળી ઇમારતો છે. ડાઉનટાઉન તરીકે ઓળખાતો આ વિસ્તાર શહેરનું મુખ્ય કેન્દ્ર છે.

આજે હિરોશિમાનું ચિત્ર અન્ય કોઈ મોટા જાપાનીઝ શહેર જેવું જ છે. આ બધું હોવા છતાં, શહેરે તેના ભૂતકાળની યાદોને સાચવી રાખી છે. આજે પણ હિરોશિમા પીસ મ્યુઝિયમમાં હુમલા સાથે જોડાયેલી વસ્તુઓ અને ફોટોગ્રાફ્સ આખી કહાની કહેતા જોવા મળે છે.