ભાસ્કર એક્સપ્લેનર:ગ્રેટા થનબર્ગે જે ટૂલકિટને શેર કરી એને બનાવનારાઓ વિરુદ્ધ FIR; શું છે આ અને કેમ થઈ રહ્યો છે એના પર વિવાદ?

સ્વીડનની ક્લાઇમેન્ટ એક્ટિવિસ્ટ ગ્રેટા થનબર્ગ પર છેલ્લા ત્રણ દિવસથી ભારતમાં ચાલી રહેલા ખેડૂત આંદોલનના સમર્થનમાં સોશિયલ મીડિયા પર લખી રહી છે. બુધવારે તેણે ખેડૂતોના સમર્થનમાં સોશિયલ મીડિયામાં લખ્યું, સાથે જ એક ટૂલકિટ ડોક્યુમેન્ટ પર શેર કર્યું. હવે આ ટૂલકિટ બનાવનારા વિરુદ્ધ દિલ્હી પોલીસે FIR દાખલ કરી છે. જોકે પહેલાં સમાચાર હતા કે FIR ગ્રેટા પર થઈ છે. એ બાદ સામે આવ્યું કે આ ટૂલકિટ બનાવનારા પર થઈ છે. એ ટૂલકિટ, જેને ગ્રેટાએ શેર કરી હતી.

દિલ્હી પોલીસની FIR પછી ગ્રેટાએ સોશિયલ મીડિયામાં ફરી લખ્યું કે હું હજુ પણ ખેડૂતોની સાથે ઊભી છું. કોઈ ડર કે ધમકી એને બદલી નહીં શકે. ગ્રેટાએ જે ટૂલ કિટને શેર કરી છે એ શું છે? આ ટૂલકિટનો ઉપયોગ શું પહેલાં ક્યાંય થયો છે? દિલ્હી પોલીસે જે FIR દાખલ કરી છે એનો અર્થ શું છે? આવો જાણીએ...

ગ્રેટા થનબર્ગે શું કર્યું છે?
મંગળવારે મોડી રાત્રે થનબર્ગે સોશિયલ મીડિયામાં લખ્યું કે અમે ભારતના ખેડૂત આંદોલન પ્રત્યે એકજૂથતા વ્યક્ત કરીએ છીએ. એ બાદ તેણે બુધવારે મોડી રાત્રે સોશિયલ મીડિયામાં એક ટૂલકિટ નામનું એક ડોક્યુમેન્ટ શેર કર્યું. થોડીવાર પછી એને ડિલિટ કરીને અપડેટ ટૂલકિટ શેર કર્યું. આ ટૂલકિટને કારણે જ વિવાદ વધ્યો છે.

હવે આ ટૂલકિટ શું છે?
ટૂલકિટ એક એવું ડોક્યુમેન્ટ છે, જેમાં આંદોલન દરમિયાન સોશિયલ મીડિયા પર સમર્થન કેવી રીતે ભેગું કરી શકાય. કઈ રીતે હેશટેગનો ઉપયોગ કરી શકાય. પ્રદર્શન દરમિયાન જો કોઈ મુશ્કેલી આવે તો ક્યાં કોન્ટેક્ટ કરવો? આ દરમિયાન શું કરાય અને શું કરવાથી બચી શકાય? આ બધું જ ટૂલકિટમાં જણાવવામાં આવ્યું છે.

શું પહેલી વખત આ પ્રકારની ટૂલકિટ ચર્ચામાં આવી છે?
ના, એવું નથી. ગત વર્ષે અમેરિકામાં પોલીસે એક અશ્વેતની રોડ પર હત્યા કરી નાખી હતી. એ બાદ 'બ્લેક લાઈફ મેટર' કેમ્પેન શરૂ કરાયું હતું. ભારત સહિત વિશ્વભરમાં લોકોએ અશ્વેત લોકોના પક્ષમાં અવાજ ઉઠાવ્યો હતો. આ આંદોલનને ચલાવનારાઓએ એક ટૂલકિટ તૈયાર કરી હતી.

એમાં આંદોલનને લઈને અનેક વાતો જણાવવામાં આવી હતી, જેમ કે આંદોલનમાં કઈ રીતે જવું, કઈ જગ્યાએ જવું, ક્યાં ન જવું, પોલીસ એક્શન લે તો શું કરવું? પ્રદર્શન દરમિયાન કયા પ્રકારનાં કપડાં પહેરવા, જેનાથી મૂવમેન્ટમાં સહેલાય રહે. પોલીસ પકડી લે તો શું કરવું. આ અંગે તમારા અધિકાર શું છે? આ ઉપરાંત હોંગકોંગમાં પણ ચીન વિરુદ્ધ ચાલી રહેલા આંદોલનમાં ટૂલકિટને શેર કરવામાં આવી હતી.

ગ્રેટા તો સ્વીડિશ નાગરિક છે, તેના વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કઈ રીતે કરશે દિલ્હી પોલીસ?
NALSAR યુનિવર્સિટી ઓફ લૉના વાઈસ-ચાન્સેલર ફૈઝાન મુસ્તફા કહે છે, આ FIRનો કોઈ જ અર્થ નથી. જે વ્યક્તિ ઈન્ડિયામાં છે જ નહીં તેના વિરુદ્ધ તમે FIR કરી રહ્યા છો, પરંતુ તમે તેના વિરુદ્ધ કંઈ પણ ન કરી શકો. આ માત્ર પોલીસનો પ્રોપેગેન્ડા છે.

કોણ છે ગ્રેટા થનબર્ગ?