30મીએ ગંગા દશેરા અને 31મીએ નિર્જલા એકાદશી:જેઠ મહિનાની એકાદશીનું વ્રત કરવાથી વર્ષની તમામ એકાદશીઓના ઉપવાસ સમાન પુણ્ય મળે છે, ભીમે પણ કર્યું હતું આ વ્રત

આવતા અઠવાડિયે બે મોટા ઉપવાસ થશે. 30 મે મંગળવારે ગંગા દશેરા અને 31 મે બુધવારે નિર્જલા એકાદશી છે. આ બંને વ્રત અને તહેવારોનું મહત્ત્વ ઘણું વધારે છે. ગંગા દશેરા એટલે કે, જેઠ મહિનાની દશમી તિથિ પર દેવી ગંગા સ્વર્ગમાંથી પૃથ્વી પર બિરાજમાન થયા હતા. આ તિથિએ ગંગાનદીમાં સ્નાન કરવાની અને ગંગાનદીની પૂજા કરવાની પરંપરા છે. આ પછી બીજા દિવસે નિર્જલા એકાદશીનું વ્રત કરવામાં આવશે.

ઉજ્જૈનના જ્યોતિષ પં. મનીષ શર્માના જણાવ્યા અનુસાર, વર્ષની તમામ એકાદશીઓમાં નિર્જલા એકાદશીનું મહત્ત્વ સૌથી વધુ છે. આ વ્રતમાં આખો દિવસ અન્ન અને જળ બંનેનો ત્યાગ કરવામાં આવે છે. ભક્ત દિવસભર ભગવાન વિષ્ણુનું ધ્યાન કરે છે. જ્યેષ્ઠ માસના શુક્લપક્ષમાં ઉનાળો સંપૂર્ણ પ્રભાવમાં હોય છે. આ સ્થિતિમાં, દિવસભર ભૂખ્યા અને તરસ્યા રહેવું સરળ નથી. નિર્જલા એકાદશીનું વ્રત કરવું એ તપસ્યા સમાન છે. જે ભક્તો આ વ્રત કરે છે તેમને વર્ષની તમામ એકાદશીઓના ઉપવાસ સમાન પુણ્ય મળે છે.

ભીમે દ્વાપર યુગમાં પણ નિર્જલા એકાદશીનું વ્રત રાખ્યું હતું
મહાભારતના સમયે એટલે કે, દ્વાપર યુગમાં ભીમે પણ નિર્જલા એકાદશીનું વ્રત રાખ્યું હતું. આ કારણે તેને ભીમસેની એકાદશી પણ કહેવામાં આવે છે. આ અંગે એક દંતકથા પ્રચલિત છે. દંતકથા અનુસાર, યુધિષ્ઠિર, અર્જુન અને નકુલ-સહદેવ વર્ષની તમામ એકાદશીઓ પર ઉપવાસ કરતા હતા, પરંતુ ભીમ ઉપવાસ કરી શકતા ન હતા. એક દિવસ ભીમે વેદ વ્યાસજીને આ વિશે વાત કરી હતી. તેમણે વ્યાસજીને કહ્યું કે હું થોડો સમય પણ ભૂખ્યો રહી શકતો નથી, આ સ્થિતિમાં મારા માટે એકાદશીનું વ્રત કરવું શક્ય નથી. શું એવો કોઈ ઉપાય નથી, જેના દ્વારા હું પણ એકાદશી વ્રતનું પુણ્ય મેળવી શકું.

આ સાંભળીને વ્યાસજીએ ભીમને જ્યેષ્ઠ શુક્લ એકાદશી એટલે કે નિર્જલા એકાદશી વિશે જણાવ્યું. વ્યાસજીએ કહ્યું કે વર્ષમાં માત્ર એક જ એકાદશીનું વ્રત કરવામાં આવે તો વર્ષની તમામ એકાદશીઓનું ફળ મળે છે. આ પછી ભીમે આ વ્રત કર્યું.

ગંગા દશેરા અને નિર્જલા એકાદશી પર કયાં શુભ કાર્યો કરવાં?
જો તમે ગંગા દશેરા પર ગંગા નદીમાં સ્નાન કરી શકતા નથી, તો તમે તમારા શહેરની આસપાસની કોઈપણ અન્ય નદીમાં સ્નાન કરી શકો છો. જો તમે નદીમાં સ્નાન કરી શકતા નથી, તો તમે પાણીમાં થોડું ગંગાજળ ઉમેરીને ઘરે સ્નાન કરી શકો છો.

સ્નાન કર્યા પછી જરૂરિયાતમંદ લોકોને દાન કરો. ગૌશાળામાં ગાયોની સંભાળ માટે દાન કરો.

નિર્જલા એકાદશી પર ભગવાન વિષ્ણુની સાથે ભગવાન શિવનો પણ અભિષેક કરો. શિવલિંગ પર ઠંડું જળ ચઢાવો. બિલ્વ પાંદડાં અને માળા સાથે બનાવો.

'ઓમ નમો ભગવતે વાસુદેવાય' મંત્રનો જાપ કરતા રહો. આ દિવસે વિષ્ણુજી અને મહાલક્ષ્મીનો અભિષેક કરવો જોઈએ.

મંદિરમાં પૂજા-સામગ્રીનું દાન કરો. જેમ કે કુમકુમ, ચંદન, માળા-ફૂલ, ઘી-તેલ, સિંદૂર, અબીર, ગુલાલ વગેરે.